Arkadaşı 2004 yılındaki festivalde bir filmiyle görüyoruz. Ne hoş diyoruz,
seyrediyoruz. 2004 yılı boyunca düzenlenen bütün yarışmalarda o arkadaş yine
var! 2005 yılına giriyoruz, aynı arkadaş yine çıkıyor karşımıza. Paranın tadını
almış, ödülün tadını almış. 2006 yılına giriyoruz, ‘son üç yıl içinde çekmiş
olması kaydıyla’ girilebilen yarışmada yine aynı arkadaşı, aynı filmiyle
görüyoruz. 2007’de o arkadaşımız aynı filmle sağda solda ödül kapma derdinde.
2008’de jüri üyesi olduğum bir yarışmada dayanamıyorum ve ‘ben artık bu adamı
görmek istemiyorum’ diyorum.'
Ali Murat Güven, Yeni Şafak Gazetesi’nin sinema eleştirmeni. Aynı zamanda
gazetenin sinema editörü de olan Güven’in yazıları sinema camiasında dikkatle
takip ediliyor. Çok sayıda polemiğin ateşini fitilleyen yazar, kendisine has
üslubu ile yazdığı yazılarıyla hayli ses getiriyor. Türkiye’de Kısa film üzerine
yaptığı çalışmalarıyla da tanınan Ali Murat Güven’i ofisinde ziyaret ettik,
kendisiyle Kısa Film ve gençler üzerine konuştuk.
Malumunuz sinemaya giden kitlenin ezici çoğunluğu gençlerden oluşuyor. Yapılan
birçok araştırmanın sonucu da bu gerçeği teyit etti. Şu soruyla konuyu açmak
istiyorum; Sizce gençler sinemaya neden gidiyor?
Sinemaya 1895’lerde, Paris’te ilk icat edilip Lumiere Kardeşler’in düzenlediği
ilk paralı gösteriden bu yana, gençlerin ilgisi hep olmuştur. Bütün zamanların
istatistikleri bunu doğrular. Çünkü sinema teknolojik bir gösteridir. Ve gençler
teknolojik yenilikleri takip etmeyi her çağda sevmişlerdir. Bunun dışında, alt
okumalarını yapmanın insanları zorladığı ağır sanatlar var. Yani kişiden çok
emek isteyen sanatlar. Söz gelimi edebiyat; Bir romanı okumak, hazmetmek, kafada
analizini yapmak ve bir tat alabilmek için o roman üzerinde yoğun bir emek sarf
ediyorsunuz. Aynı şekilde opera, bale, tiyatro emek gerektiren sanatlar. Mesai
harcıyorsunuz, gösteri salonuna gidiyorsunuz, bilet alıyorsunuz, oraya gitmek
için bir takım başka harcamalar yapıyorsunuz ve bunun karşılığında sizden bu
gösterilerden bir şeyler çıkarmanız isteniyoruz. Beethoven dinliyorsunuz
örneğin. Bunların bir ön hazırlığı lazım. Yani bir entelektüel birikim gerekiyor
bunu dinlemek için. Altyapı gerekiyor. Bu konuyla ilgili gerekli altyapıyı
edinip, o eserde anlatılan mesajı bulup çıkarmanız lazım. Bunu yaparken keyif
almanız için entelektüel bir birikime sahip olmanız gerekiyor. İşte sinemada
buna ihtiyaç yok. Yani yedinci sanat, sanatların en genci ve hepsinin bileşkesi
olan sinemada bu kadar yoğun bir entelektüelliğe ve emeğe gerek yok. Bir anlatı
var perdede. Eğer bu arthaus film değilse, çok zorlayıcı ve yoğun bir tekniği
benimsememişse, böyle bir yönetmenin elinden çıkmamışsa tipik, dünya üzerindeki
herkesin anlayabileceği bir tarzda çekilmiş, başlangıcı, gelişmesi ve sonucu
olan bir öyküyse seyircileri zorlamıyor. Draje halinde, tüketilebilen kolay bir
sanat. Ama her zaman böyle midir, bu tartışılır. Sinema ara sıra sanatlaşabilen
bir endüstridir. Gençler sinemaya bu derinlikli, sanatsal düzlemde yakın
değiller. Yani bir pop nesnesi olarak sinema revaçtadır. Güzel kızlar, yakışıklı
erkekler, dinamik bir kurgu, hareketli bir müzik, çok anlaşılır bir öykü,
iyilerin kazandığı, kötülerin kaybettiği, gençlerin mutlu hayatlara doğru yelken
açtığı filmlere giderler. Yani istatistiklerin bir adım ötesine geçtiğinizde
bunu görürsünüz. Gençler sinemaya gidenlerin büyük bir bölümünü teşkil ediyor
ama sinemada izledikleri filmlerin ne kadarı arthaus filmler, ne kadarı geleceğe
miras bırakılacak türen ve ne kadarı popcorn filmler? İşte buraya indiğimizde
izlenilen filmlerin çok büyük bir kısmının popcorn tarzı filmler olduğunu
görürüz. Hiç kimse sanat filmi izlemek istediğinde Apocalypto Now’u,
seyretmiyor. Daha kolay hazmedilebilecek bir savaş filmi seyrediyor. Bu
bakımdan, gençliğin teknolojik aygıtlara, kendisini fazlaca yormayan yapımlara
ilgi duyduğunu görüyoruz. Nihayetinde sinema genç bir sanat, gençlerin ruhuna
uygun bir sanat. Tüketimi pratik, algısı kolay. Sinema sanatlar arsında
hamburger gibidir.
Peki, sinema ve gençlik birbiriyle nasıl bir alış veriş içinde? Mesela bu
ilişkiyi hangi etkenler belirliyor?
1934’te, It Happened One Night (Bir Gecede Oldu Bitti) Clark Gable’ın bir filmi
gösterilir. Filmin bir sahnesinde, başroldeki kahramanımız gömleğini çıkartır.
Atlet veya fanila giymediği ortaya çıkar. Ertesi yıl ABD’de yüzlerce iç çamaşır
firması iflas eder. Çünkü gençler bir trend olarak gömleği atlet olmadan,
giymeye başladılar. 1978’de The Deer Hunter (Avcı) gösterime girdiği zaman
Amerika’dan Rusya’ya, düzinelerce ülkede, düzinelerce genç ‘Rus Ruleti’ oynarken
hayatını kaybetti. ‘Superman’ 1978’de gösterime girdiğinde, bir çok çocuk ve
genç pencereden kendilerini atarak uçmayı denedi. Kimi öldü, kimi sakat kaldı.
Gençlerin ruh dünyasını kolay etki edebilen, onların damarlarına bir sıvı gibi
rahatça girip yayılabilen bir niteliği var sinemanın. Sinemacılar bunun hep
farkında oldular. Sinema tarihinde ana akım olarak erişkin sineması akarken, her
zaman yan taraftan önemli bir kol olarak gençliği hedefleyen, onları tavlamayı,
sinema salonlarına çekmeyi amaçlayan bir gençlik sineması hep oldu. Karşı cinse
hissedilen ama ifade edilemeyen bazı şeylerin perde üzerinde ifade edilmesi,
hız, aşk, romantizm ve acı. Sorarım, bu ülkede çocukluğunda ve ilk gençliğinde
Uzakdoğu karate, Kung Fu, Bruc Lee filmleri izledikten sonra, sinemanın
kapısından çıktıktan sonra fuayede karate hareketleri yapmayan bir tek çocuk
olmuş mudur? İster Ağrı’daki döküntü bir sinemada olsun, ister İstanbul’da,
Beyaz Türklerin yaşadığı en kaliteli sinemanın fuayesinde olsun. Bu genç olmanın
doğasıyla ilgili bir şey. Hepimiz bir dönem Clark Gable, Bruc Lee v.b
kahramanlara büründük. (Şimdilerde) Kenan İmirzalıoğlu, Polat Alemdağ olanlar
var. Sinemacılar bunu bilirler. Bunu kimi zaman ayarında, kimi zaman da
suistimal düzeyinde kullanıyorlar. Ben, ülkemizde sinema üzerinde yazıp çizen,
düşünen, bir zamanlar kendi de çocuk ve genç olmuş, büyük kentte doğmuş büyümüş
bir kuşağın üyesi, sinema yazarları ailesinin bir üyesi olarak, doğru bir
tarafta durmaya çalışıyorum. Bütün derdim şu; Gençlerin bu kadar edilgen bir
kimlikle önlerine konulan her şeyi bitmez tükenmez bir iştahla takip ettikleri
bir sinema beğenisi değil, iki-üç filtreden geçmiş, 'bu benim hayatımda hangi
boşluğu doldurdu, babamın bana verdiği, ya da maaşımdan ayırdığım parayı
karşılayacak ne verdi?’ sorularını sorduracak bilincin gelişmesine katkıda
bulunmak. Orta halli sinemalarda biletler 12-13 YTL. 25 YTL olan yerler var.
ABD’de bugün sinema biletleri 8 dolar. Yani 10-11 YTL civarı. Biz birey olarak,
sinemaya harcanan parayla dünyanın pahalı ülkelerinden biriyiz. Dolayısıyla
sinema eleştirmeni olarak sinemaya gidenler ve özellikle de gençlere karşı
vicdani ve ahlaki bir sorumluluğum var. Onlara bir süzgeç görevi görmek
zorundayım. Zamanlarını ziyan-zebil etmemelerini sağlamak, onları yapıcı
yönlendirmek zorundayım. Gitmeleri gerektiğine inandığım filmlere gidin,
sanatsal ve içerik açısından nitelik taşımayan filmlere de gitmeyin diyen bir
hakemim.
Sinema sektörünü yönetenler gençler konusunda yeterince hassaslar mı? Böyle bir
sorumluluk bilinci taşıyorlar mı?
Hiçbir şekilde düşünmediklerinden eminim. Onları biz düşüneceğiz. Yani sinema
üzerine düşünen, taşınan, yazan, kitaplar yayınlayanlar olarak işin bu tarafını
biz düşüneceğiz. Sinemayı ve sinemaya gidenleri düşünmesi gerekenler sinema
aydınlarıdır. Sinema işletmecileri aydın değil, tüccardırlar. Kendilerine göre
çok haklılar. Film yapıyorlar, dünyanın masrafını harcıyorlar ve 3 milyon dolar
gibi bir parayı deyim yerindeyse, kediye yüklüyorlar. Sinema böyle bir şey işte.
3 milyon dolarınız var. Repoya yatırabilirsiniz. Yazlık alabilirsiniz. 20 tane
arabayı yan yana dizebilirsiniz. En lüks arabanız olabilir. Ama siz 6 ay, bir
yıl uğraşıyorsunuz, 3 milyon dolar gidiyor ve bakıyorsunuz masanın üzerinde
filmlerin sarılı olduğu 3 tane makara var. Ne yaptın 3 milyon dolarla? Bunu
yaptım! Bir kere daha yapmanız için yine paraya ihtiyacınız var. Sinemacının
sanatı düşünecek hali kalmıyor. Yönetmen sanatını düşünür ama yapımcı düşünmez.
Burada iş sinema eleştirmenlerine düşüyor. İşte bu yüzden de eleştirmenlerin
yapımcılarla, şirketlerle göbek bağının olmaması lazım. Sinema şirketlerinin
ilanlarını, reklâmlarını alan dergilerin işi zordur mesela. Dispritör firma arka
sayfaya ilan veriyor, siz içerde filmi kötülüyorsunuz. Ne yapıyor vicdanlı
eleştirmenler, filmle ilgili yorumsuz yazılar, tanıtımlar yapıyorlar. Bir ay
sonra, film alacağını aldıktan, toplayacağını topladıktan sonra da eleştirisini
yaparlar. Bende durum biraz daha farklıdır. Haftalık olarak yazdığım için filmin
gişesini daha fazla etkileme imkânım var. Ben de bu sorumluluk bilinciyle
yazıyorum yazacaklarımı.
‘TÜRK SİNEMASI ÖLMÜŞTÜ, SALASINI OKUYORDUK’
Türk sinemanın hayli hareketli günler yaşadığı bir dönemdeyiz. Bu hareketlilik
içinde genç kuşak yönetmenlerin payı nedir sizce?
Şu anda popülarite olarak, gişe gelirleri olarak, zaman zaman da uluslar arası
ödüller olarak, bir ‘Yeni Türk Sineması’ndan söz ediyorsak (2008 yılı
itibariyle), özgüvenimiz çok yüksekse, ülkemizde ve uluslar arası festivallerde
şık ve başarılı filmlerle karşılaşıyorsak, bunların sebebi bütünüyle genç kuşak
yönetmenlerdir. 1990 yılına gelindiğinde Türk sineması ölmüştü. Çok eski bir
tarihten bahsetmiyoruz. O yılda ben gazeteciydim ve sinemayla ilgili yazıyordum.
Neden ölmüştü? Bu ülkede bulunabilecek en güzel öykülerden birini çekti Orhan
Oğuz (Manisa Tarzanı). Üç sinemada gösterime girdi film. Manisa Tarzanı
ülkemizin en güzel, en hoş olaylarından birisidir. Bu film ülke çapında 3-5
sinemada gösterim olanağı buldu, bir hafta gösterimde kaldı ve kimse seyretmeden
gösterimden kalktı. Yılda bir iki film çekilir, bu filmler e yüzlerle ifade
edilen biletler kesilirdi. Yani Türk sineması ölmüştü, selâsını okuyorduk. Benim
yeni Türk sinemasının miladı olarak kabul ettiğim yapım Mustafa Altıoklar’ın
çektiği ‘İstanbul Kanatlarımın Altında’ filmidir. Tarih 1995. Kendini duvardan
duvara vurdu Mustafa Bey. İlk uçan Türk’ü anlatmasına rağmen, Türk Hava Yolları
kendisine sponsor olmadı. Oraya buraya koşturdu, sonunda İspanyol bir yapımcı
buldu. Ve o döneme kadar hiç görmediğimiz güzellikte kostümler, efektler, eski
İstanbul görüntüleri, alışık olmadığımız tarzda yeniliklerin olduğu bir film
yaptı. İyi oyuncular, uçan bir adam, masalsı bir atmosfer, hepimizi çok
şaşırttı. Haftalarca gösterimde kaldı. Çok beğenildi, eleştirenler de oldu. Bazı
kesimlerden ‘Padişahlarımızı kötü gösteriyor, oğlancı gösteriyor’ eleştirileri
geldi. Zaten bu geleneksel, hiç bitmeyen bir eleştiridir. Oysa bu da tarihimizin
(maalesef) realitelerinden biridir. Kendimize karşı çok dürüst olmadığımız için
hemen böyle bir tepki gösteriyoruz. Oysa böyle bir gerçek var. Belki 4. Murat
olamayabilir ama bir başka padişah ya da vezir için vardır. Ne olursa olsun,
bana göre yeni Türk sinemasının doğduğu tarih bu filmin gösterildiği 1995
tarihidir.
Bu tarihi Yavuz Turgul’un ‘Eşkıya’sı ile başlatanlar var.
Evet, Eşkıya sözünü ettiğimiz filmden hemen sonra gösterildi. Turgul da o
dönemde yeni Türk sineması kuşağından biri olarak tanımlanıyordu. Çünkü 12 yıl
öncesinden bahsediyoruz. Yavuz Turgul’la birlikte yepyeni bir dil, samimiyet,
çok gerçekçi oyunculuklar geldi. Eski Türk sinemasının tumturaklı, teatral, rol
kesmeye dayalı bir yapısı vardı. Duruşlar, konuşmalar, sinirlenmeler, gülmeler
ve diğer her şey teatraldi. Ama yeni Türk sinemasında doğaçlama oyunculuk genç
yönetmenler tarafından kışkırtıldı. Hemen arkasından Türk sinemasını geliştiren
bir bomba daha patladı; Sesli Çekim. Biliyorsunuz eski Türk sinemasında, başını
kaşıyacak vakit bulamayan Türk yıldızları, sabah bir sete giderler, rollerini
çok kabaca bilirler. Suflörler vardır kenarda. Suflör okur, onlar tekrar ederdi.
Çekimler sessizdi. Hollywood bunun adını ta 1920’li yıllarda koymuş ve bu tarzı
men etmiştir. Bu oyunculuğu bitiren bir şeydi. Ama şimdi sesli çekim var.
Oyuncular senaryoları alarak çalışmaya, ezberlemeye başladılar. Kendi sesleriyle
oynayacaklardı çünkü. Genç yönetmenlerin o doğaçlamayı kışkırtan, rol kesmek
üzere değil de, inanarak, kalben yapılan oyunculuğu benimseyen yeni tarzı önce
seyirciyi afallattı, sonra da sevdirdi. Önemli bir avantajı daha vardı genç
kuşağın. Bu isimler arasında reklâmdan gelen kişiler vardı. Biliyorsunuz reklâm
sektörü Yeşilçam’ın en döküntü yıllarında bile daha iyi bir durumdaydı. Çünkü
banyosu daha iyiydi, daha iyi kameralarla çekilirdi. Sinemada yapılamayan birçok
teknik, reklâm sektöründe mevcuttu. Zaten reklâm sektörü bu açıdan Yeşilçam’ın
hep bir adım önünde gitmiştir. Şimdi bu tekniği kapmış, bu teknolojinin nasıl
çalıştığını iyi bilen, görüntü yönetmenliği, yönetmenlik yapan isimler sinemaya
geçtiler. O teknoloji ve görgüyü sinemaya taşıdılar. Ve Yeşilçam, Yeşilçam
olmaktan çıkmaya başladı.
O halde yükselen Yeni Türk sinemasının içinde yer alan genç kuşak kanattan
değil, Türk sinemasını yenileyen ve yükselten bir genç lokomotiften söz etmemiz
gerekiyor?
Evet, kesinlikle. Geldiler, ortalığı darmadağın ettiler. Yeni bir sinema dili
getirdiler. Yeni bir sinema teknolojisi, yeni bir sinema algısı getirdiler. Ha,
hiç mi yanlış yapmadılar? Evet, yanlışlar da yaptılar. Biraz Moğollar gibi
geldiler. Biliyorsunuz Moğolların biraz da yağmacı tarafı vardır. Mesela pop
kültürü tarzı filmler de türettiler. Oysa biz aralarından bir Lütfi Akad, bir
Metin Erksan da çıksın istiyoruz. Sadece ‘Hırsız Var’, ‘Plajda’ gibi filmler
değil de biraz kendi Akad’larını, Erksan’larını, Memduh Ün’lerini de çıkarmasını
istiyoruz onlardan. Ticari sinema vardır dediler, kabul ettik. Para kazanmalıyım
ki ikinci filmimi yapayım dediler, kabul ettik. Ama biraz yapımcılara,
kapitalist tüccarlara teslim olmuş yapıları var. Biçimsel ve teknik açıdan sınıf
atlandı. Ama tam da entelektüellerini, sinema ozanlarını çıkarmış değil bu
sinema. Nuri Bilge Ceylan, Zeki Demirkubuz, Semih Kaplanoğlu gibi isimlerle bir
açılım yapıldı.
Ama bu noktaya gelebilmeleri için zamana ihtiyaçları yok mu?
Evet, tabi ki zamanla gelinebilecek noktalar bunlar. Ümidimiz bu isimlerin
artması ve niteliklerin de bununla birlikte gelişmesi, kalıcı hale gelmesi.
Çünkü klasik Yeşilçam diyecek ki, ‘bizim filmlerimizde duygu vardı. Sizinkinde
sadece hız var. ‘Üç Tekerlekli Bisiklet’ gibi, ‘Gurbet Kuşları’ kuşları gibi bir
film yapabildiniz mi? Evet, dökük siyah beyaz, çizik içinde, bazı sahneleri flu,
biraz da oyuncuları rol kesiyordu ama insan duygusu yüklüydü bizim
filmlerimizde. İnsan sıcaklığı vardı. Sizin filmleriniz ise Mehmet Ali Erbil
yüklü! Kakara kikiri, ho ho ho, argo, küfür… Bunları diyebilir kıdemliler. İşte
genç kuşak yönetmenlerin köşe taşı diye tabir ettiğimiz filmler yapması
gerekiyor. Yapmaya da başladılar bence.
KISA FİLMCİLER KİRLENDİ
Türkiye’de kısa film denildiğinde akla ilk gelen isimlerdendiniz. Türkiye’de
Kısa Film’in durduğu yer konusunda neler söylersiniz?
Ben 1989 yılında 8 mm ile 9 dakikalık Pasif Direniş adını taşıyan bir kısa
filmle İFSAK Kısa Film Yarışması’na katıldığımda, o yıl bütün bir ülkeden İFSAK
Kısa Film Yarışması’na katılan film sayısı 8’di. 4’e düştüğü zamanları da
hatırlıyorum. Yani siz Ankara ve İstanbul’da bütün ülkeye duyuru yaparak bir
kısa film yarışması düzenliyorsunuz, 4 filmin katıldığı bir tablo ile
karşılaşıyorsunuz. Bunları yaşınız itibariyle hayal bile edemezsiniz. Ben o
yarışmada ‘Özendirme Ödülü’nü kazandım. Çok zorlandım çekerken. Video kameralar
yok o zamanlar. En azından bizim kullanabileceğimiz video kamera yok. Nasıl ki
az önce sözünü ettiğimiz genç kuşak sinema hareketi başladı, onun gibi kısa
filmi de Türkiye’de şahlandıran birkaç neden var. İşte o yıllarda dünyadaki
dijital devrimin Türkiye’ye yansımaları oldu. Küçük kameralar, 8 mm kamera
ortaya çıktı, sonra dijital 8 mm kameralar, ardından Hi8. Bunlardan sonra Mini
DV geldi. Görüntü kalitesi sürekli arttı. Sine vizyon aletleri ortaya çıktı.
Dolayısıyla küçücük kameralarla çekilen görüntüleri kocaman perdelere
yansıtabilme olanağı doğdu. Bu teknoloji geliştikçe, Türkiye’de de sinemasal
hareketlilik arttıkça, Türk filmleri seyirci tarafından ilgi gördükçe, buna ek
olarak Türkiye’de eğitim veren Sinema-TV fakülte sayısı arttıkça, film çekmenin
ucuzlaması, kameraların ucuzlaması, kurgu programlarının ev bilgisayarlarına
kadar inmesi, çok basit cihazlarla seslendirme yapılabilmesiyle bütün dünyada
olduğu gibi, Türkiye’de de kısa filmi şaha kalktı. Yarışmalar arttı, yarışmalara
katılan filmlerin niteliği yükseldi. Gençlere değer veren bir genç sinema
ekolünün Türk sinemasını etkisi altına alması, çok erken yaşlarda sinemayla
ilgili hayati bilgileri okul ve setlerde öğrenebilmeleri, TV kanallarının
gençleri istihdam etmeleri bu süreci hızlandırdı. Kısa filmlerle ilgili
yayınlar, yazılar, filmler arttı. TV kanallarında yayınlanan en saf ve katıksız
kısa film programlardan birini de TV Net televizyonunda ben yapıyorum. Raiting
arttırmak için programa ilgili ilgisiz şeyler katmıyoruz. Kısa filmle başlıyor,
kısa filmle bitiyor. Gösterdiğimiz kısa filmin telifini de ödüyoruz. Kısacası
Kısa Film Türkiye’de Rönesans’ını yaşıyor.
Her şey güllük gülistanlık gibi…
Aslına bakarsanız benim bu konuda keyfim çok yerinde. Ama bir şikâyetim var, o
da şu; Bu iş çok ticari olmaya başladı. Ticari sinema biraz olsun. Ama sakin,
ağır akan hikâyeler, filmler de olsun. Bize bir şeyler anlatan, geleceğe bir
miras bırakabileceğimiz filmler de yapılsın.
Yani Kısa Film ciddi anlamda sektörleşecek mi Türkiye’de?
Bence sorun Kısa filmin sektörleşip sektörleşememesi değil. Şu an kısa
filmcilerin kirlenmesiyle karşı karşıyayız. 2000 yılından buyana 20’ye yakın
film festivalinde jüri üyesi ya da koordinatör oldum. Kısa film dünyasından iki
kuşağı tanırım. Son yıllarda kısa film çeken arkadaşların tutumlarından memnun
değilim. Bir zamanlar benim de amatör ruhum vardı, ben de kısa filmciydim. Şöyle
bir psikolojiye girdiler; Bakıyorlar ki Türkiye’nin en kıdemli kısa film
yarışması; İFSAK. 35 yıldır düzenleniyor. Ama para vermiyor. Ne düşünüyor kısa
filmci? Bu yarışmaya girilmez, para vermiyor. Düpedüz hamallık! Öte taraftan
yarışmanın altından kalkamayacak dandik bir televizyon kanalı. Ama birinciye 8
bin YTL veriyor. İkinciye 6, üçüncüye 4 bin YTL veriyor. Tabi hemen filmini
buraya gönderiyor. Sonra bakıyorsun o yarışma 6 ay gecikmeyle sonuçları
açıklıyor. Kısa filmcilerde parayı sevme, manevi ödüllere tamah etmeme hali
belirdi. Jüri üyeliklerinden biliyorum; Az önce sözünü ettiğim ödülü, Fransız
Kültür Merkezi’nde düzenlenen bir törende, hocam Rekin Teksoy verdi. Üzerimde
yırtık bir ceketim vardı. Arkasından astarı sarkıyor. Boğazıma bir şey
düğümlendi; ‘Bu benim hayatımın en önemli günü Hocam’ dedim. O plaket dışında
hiçbir ödül vermez İFSAK. Ödül avcısı kısa filmciler türedi. Arkadaşı 2004
yılındaki festivalde bir filmiyle görüyoruz. Ne hoş diyoruz, seyrediyoruz. 2004
yılı boyunca düzenlenen bütün yarışmalarda o arkadaş yine var! 2005 yılına
giriyoruz, aynı arkadaş yine çıkıyor karşımıza. Paranın tadını almış, ödülün
tadını almış. 2006 yılına giriyoruz, ‘son üç yıl içinde çekmiş olması kaydıyla’
girilebilen yarışmada yine aynı arkadaşı, aynı filmiyle görüyoruz. 2007’de o
arkadaşımız aynı filmle sağda solda ödül kapma derdinde. 2008’de jüri üyesi
olduğum bir yarışmada dayanamıyorum ve ‘ben artık bu adamı görmek istemiyorum’
diyorum. Adam şimdiye kadar 62 bin YTL kazanmış bu filmle. 8 yarışmaya katılmış.
Yaklaşık 10 tane de plaket almış. Hepsi için söylemiyorum elbette. Ama bu işin
şöhreti ve parasının tadını almışların neden olduğu bir kapitalistleşme var. Bu
kapitalistleşme ile birlikte de bir kirlenme süreci yaşanıyor. Kısa film, kısa
film gibi anlaşılmalı. Kısa film ruhuyla çekilmeli. Ödüllere de öyle bakılmalı.
Kardeşim seni çok yaralayan bir hikâyen var. Annen ölmüştür, ya da baban
işlemediği bir suçtan ötürü hapse girmiştir. Bunu filme çekmişsin. Bu filmi
paraya mı tahvil edersin? Öyle kısa filmciler var ki, hayatlarındaki en acı,
dramatik olayı filme çekip, daha sonra bunu paraya tahvil ediyorlar.
Festivallere katılıp bu filmle para kazanmaya çalışıyorlar. Bu kişiler konusunda
festival jürilerini mümkün olduğunca uyarıyorum. Bu arkadaş çektiği filmle
yapacağını yaptı, alacağı ödülü aldı, ekmeğini yedi. Dolandırmanın alemi yok.
Filmini daha geniş kitlelere izletmek istiyorsa bir sinema programına versin. Ya
da bir festivale versin, yarışma dışı bölümde göstersin. Çünkü onun aldığı her
ekstra ödül, bu işe ruhunu, gönlünü vermiş, motive edilmeyi bekleyen bir gencin
önünü kesiyor. Alacağı bir ödülle daha anlamlı işler yapabilecek yeteneklerin
önüne bu şekilde set çekmiş oluyor. Sen kısa film sektörleşti mi diye sordun.
Bence sektörleşti bile.