Yapım Tarihi - 2011
Süre - 00:30:00
Bölüm Sayısı - 13
Format - Belgesel, Renkli, Türkçe
Yönetmen - Dursun Özden
Kameraman - İsmail Oytun Es
Yapım Sorumlusu - Cemre Özden
Müzik - Alamar Müzik Grubu
Animasyon - Murat Aksoy
Seslendirme - Akademi Prodüksiyon
Montaj - Alternatif Film
Grafik Tasarım - Ali Ulusoy
“Anadolu Su Medeniyeti” belgeseli yönetmeni ve Metin yazarı Dursun Özden, Çin
Halk Cumhuriyeti / Sinciang-Uygur Özerk Bölgesi’nde bulunan Turfan Havzası’nda
çektiği “Uygur Karızlarına Yolculuk” belgeselinin ardından, şimdi de TRT adına
13 bölümden oluşan belgesel, Kuzey Kıbrıs ve Türkiye’nin 66 ilindeki yeraltı su
kanalları sistemi,... Anadolu Karızları ve tarihi su yapılarını belgeledi.
Yayınlanmış 17 kitabı, 4 belgeseli ve çok sayıda ödülü bulunan araştırmacı yazar
ve belgeselci Özden, 6 ay Süren bu çekim çalışmalarında; yapım sorumlusu ve
editör Cemre Özden, kameraman İsmail Oytun Es ve 4 kişilik çekim ekibi ile
Anadolu’da bulunan dünyanın en eski (MÖ:11 000) ve en uzun (246 km yerüstü ve
115 km yeraltı-karız) su yolu ve su medeniyetini de belgeledi. Hayvan
bağırsağından yapılan su metre, su saati, su terazisi, taksim, maksim, kehriz,
keriz ve kenkanları ilk kez ülke gündemine getirdi.
Yaşam kaynağımız su, bitiyor.
Biz bitiyoruz.
Çözüm yerin altında.
Çözüm Anadolu Su Medeniyetinde.
Dünyanın 66 haline Tanık olduk. Türkiyenin 66 ilinde suyun izini sürdük.
Dünyanın en eski su medeniyetini belgeledik.
Su gibi aziz olmak için.
27 Kasım'dan itibaren her Pazar saat 12:00 ve 22:00'de
Tarihi Su Yapıları belgesel oldu
Anadolu Su Medeniyeti, TRT Belgesel'de yayında
Araştırmacı yazar ve belgesel yönetmeni Dursun Özden; Çin/Uygur Özerk Bölgesinde
çektiği Turfan Karız Cenneti belgeselinin ardından; Anadolu’daki dünyanın en
uzun ve en eski su kanalları ve tarihi su yapılarını ”Anadolu Su Medeniyeti” adı
altında belgesel haline getirdi. Ulusal ve Uluslar arası Su Forumu ve Hidroloji
Konferanslarında, “Su Medeniyeti” başlıklı bildiriler sunan ve “Karız” denen yer
altı su kanalları sistemi üzerine kitapları olan Özden, Anadolu’daki su
kanallarını belgesel yaptı. Belgesel hakkında AA muhabirine açıklama yapan
Özden, toplam 13 bölüm çekilen belgesel için Türkiye’nin 66 ilinde 6 yıl boyunca
araştırma yaptıklarını söyledi.
Çok zor koşullarda yaptıkları araştırmaların sonunda ortaya çıkan bulgu, bilgi
ve belgeleri belgesel ile paylaşmayı amaçladıklarını dile getiren Özden, şunları
kaydetti:
”Uzmanlar ve bilim adamları ile yaptığımız röportajlar ışığında, Anadolu
coğrafyasında bulunan ve bir uygarlık köprüsü, bir mühendislik harikası olan
dünyanın en eski su medeniyetini belgeledik. Mezopotamya ve Orta Anadolu başta
olmak üzere, dünyanın en eski su kanalları, sarnıçları ve suyollarının tarihi
izlerinin zamanımızdan 13 bin yıl öncesinden kalma olduğunu ortaya çıkardık. Bir
uygarlık şaheseri olarak ayakta Duran bu eserler ışığında; Taş Devri, Sümerler,
Hititler, Urartu, Doğu Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi
tarihi su yapılarını keşfettik, belgeledik.”
Özden, belgesel ile bir kısmı hala kullanılan bu yapıların korunması,
yaşatılması, tanıtılması ve su kullanım bilincinin yeniden kazanılması için,
ilgililerin dikkatini çekmeyi ve stratejik önemi giderek artan su kaynaklarının
ve su yollarının önemini vurgulamayı amaçladıklarını dile getirdi.
Anadolu’daki ‘karız’ gerçeğini ilk defa gündeme kendisinin getirdiğini belirten
Özden, ”Atalarımız suyun olmadığı yerlerde çok uzaklardan su getirmişler.
Dağlardan yer altına süzülen kar ve yağmur sularını bulmuşlar yerin altında.
Binde 6 ile yüzde 1 arasında akar kot eğim hesabı yapmışlar yerin altında. Bu
şekilde suları yaşam alanlarına taşımışlar. Bu yeraltı su kanalları sisteminin
adına da karız demişler” diye konuştu.
Özden, Türkiye’de bu amaçla 6 yıldır çalışma yaptığını ve karızları tespit
ederek fotoğrafladığını ifade ederek, ”Anadolu’da 13 bin yıl önce, Uygur
Türklerinde 6 bin yıl önce, İran’da 2 bin 500 yıl önce, Azerbaycan’da ve bunun
bir bölgesi olan Nahcivan’da 1800 yıl önce izleri var bu yeraltı su kanalları
sisteminin. Biz de araştırma yaparken dünyanın en uzun su yollarını belgeledik.
Istranca Ormanları’ndan İstanbul’a uzanan 246 kilometre uzunluğunda su
yollarını, bir de Mersin Silifke’de 115 kilometre uzunluğundaki yeraltı su
kanalını belgeledik” şeklinde konuştu.
Bu kanalların varlığının bilindiğini ama özelliklerinin bilinmediğini vurgulayan
Özden, bu nedenle de arkeolog, sanat tarihçi, su mühendisi, inşaat mühendisleri,
harita mühendisleri ve topoğraflarla birlikte ölçümler yaprak kanalların
uzunluklarının ve derinliklerinin hesaplandığını ve belgelendiğini söyledi.
Su kullanımımın önemine de değinen Özden, şunları kaydetti:
”Bizim için önemli olan tarihi su yapılarının keşfedilmesi, korunması, ortaya
çıkarılması, tanıtılması ve önemli bir kısmının da kullanıma açılmasını
sağlamaktır. Biz araştırmalarımızda ekolojik denge, iklim değişikliği, bilinçsiz
su kullanımı gibi nedenlerle suların giderek çekildiğini gördük. Mesela Konya
Ovası’nda 1 yıl içerisinde 100 bin tane su kuyusu açıldı. Eskiden 20 metreden su
çıkarken şimdi 110 metreden su çıkıyor. DSİ 14. Bölge Müdürlüğü’nün verdiği
bilgiye göre bu kuyuların 77 bin tanesi ruhsatsız ve kaçak kuyular. Bunlardan
dolayı obruk denen çukurlar oluştu. Bunlar çok tehlikeli. Tarihi ve modern su
yapılarını, bu yapıların korunmasını, su kullanım bilincini ve suyun stratejik
önemini vurguladık. Çevre ve kültürel varlığımıza olan inancımızı, su gibi aziz
olmayı, suyun kutsal yanını ve de bedenimizin akaryakıtı olan yaşam kaynağımız
suyun vazgeçilmez yanını öne çıkarmaya çalıştık” dedi.
Böylesi hayati bir konu için çekilen belgesele sponsor bulamadıklarından yakınan
yönetmen Dursun Özden, ”Bir mühendislik ve matematik harikası olarak
adlandırılan bu yeraltı su kanalları, su kemerleri, su metre, su saati, su
terazisi, taksim, maksim, sarnıç, hamam ve sebil çeşmeler gibi tarihi su
yapıları, bir sanat eseri olarak ilgi bekliyor” dedi.
FullHD özellikte çekilen belgesel, TRT Turizm ve Belgesel Kanalı’nda günde iki
kez yayınlanmakta olan “ANADOLU Su MEDENİYETİ” Belgeseli, Türkçe ve İngilizce
olarak TRT seyirciyle buluştu.
Yayın akışı için- www.dursunozden.com.tr
Bağlantı için- anadolusumedeniyeti@trt.net.tr
AA-Haber
Uluslararası Su Uzmanları İstanbul’da
Dünya Su Günü’nde dünyanın dört bir yanından gelen yüzlerce bilim insanı,
akademisyen ve uzman İstanbul’da buluşuyor.
Kültür başkenti İstanbul’un sahip olduğu eşsiz su medeniyeti, 22-24 Mart 2012
tarihlerinde Topkapı Eresin Otel’de yapılacak. Uluslararası Su Birliği Eski
Medeniyetlerde Su ve Atıksu Teknolojileri Konferansı ile gündeme getiriliyor.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile İstanbul Teknik Üniversitesi’nin ev
sahipliği’nde düzenlenen konferansın organizasyon komitesinde Orman ve Su İşleri
Bakanlığı, İTÜ, Su Vakfı, IWA (Uluslararası Su Kuruluşu), IWHA (Uluslararası Su
Tarihi Kuruluşu), İBB, DSİ, İSKİ ve Adell Armatür bulunuyor. Uluslararası Su
Birliği (International Water Association-IWA) Eski Medeniyetlerde Su ve Atık Su
Teknolojileri Çalışma Grubu’nun 3 yılda bir düzenlediği Eski Medeniyetlerde Su
ve Atıksu Teknolojileri Konferansı, İTÜ’nün öncülüğünde gerçekleştirilen
girişimler sonucunda bu kez İstanbul’da düzenleniyor. İstanbul gibi çok eski su
kültürüne sahip bir şehirde, böyle büyük bir organizasyonun düzenlenecek olması
önemli bir başarı olarak görülüyor. Orman ve Su Bakanlığı, İTÜ, Su Vakfı, IWA
(Uluslararası Su Kuruluşu), IWHA (Uluslararası Su Tarihi Kuruluşu), İBB, DSİ,
İSKİ ve Adell Armatür etkinliği destekliyor. Dünyanın bir çok ülkesinden 500
civarında akademisyenin katılımcı olacağı konferansta hem insanlığın su ve
atıksu ile ilgili teknolojik tarihine hem de geçmişin tecrübeleri vasıtasıyla
geleceğin su ve atıksu sistemlerine ışık tutulması planlanıyor. Konferans
kapsamında "Anadolu Su Medeniyeti" belgeseli (Yön- Dursun Özden) gösterilecek
(Topkapı Eresin Hotel, 24 Mart 2012, Saat:17.30).
Dünya Su Günü Resmi Kutlaması
Eski Medeniyetlerde Su ve Atıksu Teknolojileri Konferansının ilk gününde Dünya
Su Günü Türkiye resmi kutlamaları da gerçekleştirilecek. Su kültürünün
yaşatılması ve su kullanım bilincinin artırılması için mesajlar verilecek.
Konferansta eski medeniyetlerde su kaynakları, su kemerleri, su kanalları,
sarnıçlar, çeşmeler, sebiller, hamamlar hakkında başta su yapılarının mimarisi
olmak üzere, su ve atıksuda kullanılan metodlar, kullanılan malzemeler, suyun
paylaşımının sosyolojik ve sosyoekonomik açıdan incelenmesi, eski
medeniyetlerdeki su ve hamam kültürleri gibi konular bütün yönleriyle ele
alınacak.
Konferansta ele alınacak bazı başlıklar şöyle-
• Eski medeniyetlerde su ve atıksu yönetiminde metodlar, pratikler ve teknikler
• Eski medeniyetlerde yeraltı suyu kaynakları, sarnıçlar, karezler ve kuyular
Anadolu Su Medeniyeti belgesel gösterimi (Yönetmen- Dursun Özden)
• Eski medeniyetlerde şehir su dağıtım sistemleri
• Eski medeniyetlerde atıksu ve yağmur suyu yönetimi
• Asırlar boyunca kemerlerin ve benzer teknolojilerin gelişimi
• Modern su ve atık su teknolojilerinde geçmişin etkileri
• Eski medeniyetlerde suyun sosyo-ekonomik rolü
Konferansta ayrıca, ADELL Armatür su kültürüne ilişkin eserler sergisi ve Devlet
Arşivleri Genel Müdürlüğü ise suyla ilgili arşiv belgelerinin poster sergisi
düzenleyecek. Etkinliğin son günü olan 25 Mart’ta, İstanbul’un tarihi su
yapılarına teknik gezi düzenlenecek.
