Yapım Tarihi - 2009
Süre : 00:05:00
Formatı : Canlandırma, Renkli, Türkçe
Yönetmen - Orkan Bayram
Senaryo - Orkan Bayram
Büyüteç, günün birinde parka giden yalnız bir büyütecin hikâyesidir. Kocaman
merceği ve güneşin de katkılarıyla her yeri yakan kahramanın parkta başından
geçen olaylar destekleyici müzik ve akıllı ses tasarımıyla seyirciye
aktarılıyor. Filmde, stop-motion yanma efekti, dünyada ilk kez kullanılıyor.
4. Uluslararası Bursa İpekyolu Film Festivali, Ulusal Altın Karagöz Kısa Metraj Film Yarışması, Finalist. 2009
Kaynak
Bursa İpekyolu Film Festivali Katalogu
Büyüteç
Dünyanın bir adet merkezi vardı; sayısızsa merkeze çıkan yolu...
“Sardunya”da görüntü yönetmeni, “Yokuş”’taysa prodüktör olarak karşımıza çıkan
Orkan Bayram, Büyüteç adlı filminde ilk kez yönetmenlik deneyimini tadıyor.
Orkan Bayram’ın diğer kısa metrajlı filmleri de izlendiğinde minimal temalar,
yahut toplumca fazlaca itibar edilmeyen kesimler göze çarpmakta.(Sardunya’daki
korsan Cd satıcısı) Trt’de yine kısa film üzerine katıldığı bir söyleşide genç
yönetmenlere bir çırak olarak değil de kendi bağımsız karakterlerini ortaya
koyarak, bildiklerinin ve heveslerinin arkalarından gitmelerini öğütlese de
adının hemen arkasına gelen prodüktör sıfatı bunu destekler nitelikte değil
kanımca. Sürekli ereğine ulaşmak ve kendini arzuları yolunda dünyanın merkezine
inmeye zorlayan biri neden bu uğuru sekteye uğratsın ki? Öz, benimsenen fikirler
mükemmelleştirilmeye çalışılmalıyken ne çabuk başkalarına yardım eder hale
geliniyor? Merkeze çıkan sayısız yol olmasına karşın gerçekten bir yolu belleyip
kendi içine dönüşle, bunu sonuna kazmak kişiyi merkeze ulaştıracaktır. Sürekli
aynı yolu kazan ve kült bir sinema anlayışı ortaya çıkartan Andrei Tarkovski ilk
filmi olan Ivan’ın Çocukluğu filmi üzerindeki bir röportajında Jean Paul
Sartre’nın İtalyan solunun eleştirilerini coşkuyla savunmasını haklı
bulmamıştır. Der ki: Film iyi karşılandı ama eleştiri düzeyinde tamamen
anlaşılmaz olarak kaldı. Herkes, tarihi, hikayeyi filmin karakterlerini
yorumladı. Oysa ki söz konusu olan, daha çok, genç bir yönetmenin ilk yapıtıydı.
Yani tarih görüşümün değil, dünya görüşümün anlaşılabileceği şiirsel bir eserdi
söz konusu olan. Mesela Sartre, filmi tamamen felsefi bir açıdan savundu. Bu
benim için geçerli bir savunma değildi. İdeolojik değil sanatsal bir savunma
arıyordum. Bir Filozof değil sanatçıyım.” Bu çerçevede sanatla yola çıkmak farz
oluyor.
Yapısal olarak Stop Motion tekniği kullanılmış. Cansızı canlandıran bir tür Stop
Motion aslına bakarsanız. Büyüteç gözümde insanlaştı bir anda. Yuvarlak cam
kısmı kafa;sapı vücut ve ayaklara dönüştü. Böyle olunca sürekli deneyip,
kaybettiği “güzel”i bulma arayışı sonunda yuvarlak cam kısmın aşağı eğilmesiyle
elle tutulur hal aldı. Büyüteç üzülmüştü.
Set dizaynı, uğurböceğin yapım tarzı filme sanatsal değer kazandırıyor aynı
zamanda. Filmin bir ruhu var, her ne kadar tema müziği kullanılmasa da ütopik
çizgi film efektleri seyirciyi, büyüteçlerin gazete okuduğu, aşık olduğu bir
yapıya alıştırıyor. Orkan Bayram her “yakış” sahnesinde farklı bir üslup
kullanıyor.Uğur Böceği sahnesinde close-up lar revaçtayken gazete yakılırken
daha geniş çekim. Filmin sonu kafamı karıştırdı. Uzun süredir “twist” şeklindeki
yani beklenmedik sonlardan uzaklaşma eğilimindeyim; zira filmin doğallığını
yitirdiği kanısındayım. Orkan Bayram’ın bir başka filmi olan(görüntü yönetmeni)
Sardunya’sında da gözlenen beklenmedik ve ani son yine Büyüteç filminde de
görülmekte. Öncesinde hazırlanmadan bir anda karşılaşıyoruz “bayan” büyüteçle
yahut sona hazırlanmadan bir anda karşılaşıyoruz Sardunya ve aradığı filmi
sormaya gelen “bayan” karakterle. İzleyiciyi şaşırtıyor doğrudur. Yalnız Büyüteç
filminin kendine has dünyasına uydurdum bu sondaki ani değişmeyi. Mutluluğu orda
burda arama belki de doğana aykırıdır, ya da siz ne çıkarım yaparsanız. Açık
uçluluğu ve filmin anlam bazında büyüteçlere sığ kalmadan geniş perspektifte her
yöne çekilebilmesi filmi başarılı kılan en önemli etmenler.
İlk adım, ikinci adımın gideceği yeri göstermese de en azından ikinci adımın
düşeceği yeri tahmin ettirebilir. Elimizde şimdilik limitli yorum kaynağı
bulunmasına karşın Orkan Bayram minimalist ve yeni tekniklere açık bir yönetmen
olarak çıkıyor karşımıza.