16. Ankara Uluslararası Film Festivali Ödülleri 2005
16. Ankara Film Festivali’nde, ‘Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak’ filmi büyük
ödüle değer bulundu. Festivalde en çok ödül toplayan yapım ise ‘Korkuyorum Anne’
oldu.
'Kapuz Kabuğu', İstanbul Uluslararası Film Festivali’nde En İyi Film, 52. San
Sebastian Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü, 26. Montpellier Film Festivali’nde
En İyi Film ödüllerine layık görülmüştü.
16. Ankara Uluslararası Film Festivali, sinema dolu günleri bir kez daha geride
bırakarak, düzenlenen törenle sona erdi. Akün Sineması’nda yapılan kapanış
töreninde, festival kapsamında Dünya Kitle İletişimi Araştırma Vakfı’nca
gerçekleştirilen ulusal kısa, belgesel ve uzun film yarışmalarında dereceye
giren film ve sanatçılara ödülleri verildi.
Derviş Zaim, Safa Önal, Lale Mansur, Cahit Berkay ve Uğur Vardan’dan oluşan
jürinin yaptığı değerlendirme sonucunda, biri karpuzcunun, diğeri berberin
yanında çırak olarak çalışan iki çocuğun köylerinde film oynatmak için verdiği
mücadeleyi anlatan ‘Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak’ adlı film, Ulusal Uzun
Film Yarışması’nda En İyi Film seçildi. Ödülü, filmin yapımcılarından Serkan
Çakırer aldı.
ÖDÜLE DOYMAYAN BİR İLK FİLM
Ahmet Uluçay’ın filmi, İstanbul Uluslararası Film Festivali’nde En İyi Film, 52.
San Sebastian Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü, 26. Montpellier Film
Festivali’nde En İyi Film ödüllerine layık görülmüştü.
EN ÇOK ÖDÜL ‘KORKUYORUM ANNE’YE
En İyi Yönetmen Ödülü’nün sahibi, ‘Korkuyorum Anne’ filmi ile Reha Erdem oldu.
'Korkuyorum Anne' filmiyle En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Ödülü'ne hak kazanan
deneyimli sanatçı Işıl Yücesoy.
‘Korkuyorum Anne’ En İyi Erkek Oyuncu, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu, En İyi
Yardımcı Erkek Oyuncu, Onat Kutlar En İyi Senaryo ve Umut Veren Yeni Erkek
Oyuncu dallarında da ödülleri topladı.
En İyi Erkek Oyuncu Ödülü paylaşıldı
En İyi Erkek Oyuncu Ödülü’nü ‘Yazı Tura’daki performansı ile Olgun Şimşek ve
‘Korkuyorum Anne’deki performansıyla Ali Düşenkalkar paylaştı.
En İyi Kadın Oyuncu Demet Akbağ
En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’nü ise ‘Neredesin Firuze’deki oyunu ile Demet Akbağ
aldı.
Mahmut Tali Öngören Özel Ödülü ise yönetmenliğini Uğur Yücel’in yaptığı ‘Yazı
Tura’ filmine verildi.
Uğur Yücel'in yazıp yönettiği film 'Yazı Tura'. Başrolleri Olgun Şimşek ve Kenan
İmirzalıoğlu paylaşıyorlar.
ANKARA ULUSLARARASI FF
03 - 13 Mart 2005
Ulusal Uzun Film Yarışması
En İyi Film - Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak (Ahmet Uluçay)
Mahmut Tali Öngören Özel Ödülü - Yazı Tura (Uğur Yücel)
Seçiciler Kurulu Özel Ödülü - Meleğin Düşüşü (Semih Kaplanoğlu) & Koru Kendini
(Ayşe Polat)
En İyi Yönetmen - Reha Erdem (Korkuyorum Anne)
En İyi Kadın Oyuncu - Demet Akbağ (Neredesin Firuze)
En İyi Erkek Oyuncu - Olgun Şimşek (Yazı Tura)
En İyi Erkek Oyuncu - Ali Düşenkalkar (Korkuyorum
Anne)
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu - Işıl Yücesoy (Korkuyorum Anne)
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu - Köksal Engür (Korkuyorum Anne)
Onat Kutlar En İyi Senaryo - Korkuyorum Anne (Nilüfer Güngörmüş-Reha Erdem)
En İyi Görüntü Yönetmeni - Hayk Kirakosyan (Neredesin Firuze)
En İyi Sanat Yönetmeni - Naz Erayda & Hakan Yarkın (Neredesin Firuze)
En İyi Özgün Müzik - Erkan Oğur (Yazı Tura)
En İyi Kurgu - Mustafa Preşeva (Neredesin Firuze, Karpuz Kabuğundan Gemiler
Yapmak)
Umut Veren Yeni Yönetmen - Nuray Şahin (Helin’in Hayalleri)
Umut Veren Yeni Kadın Oyuncu - Tülin Özen (Meleğin Düşüşü)
Umut Veren Yeni Erkek Oyuncu - İsmail Hakkı Taslak, Kadir Kaymaz (Karpuz
Kabuğundan Gemiler Yapmak)
Umut Veren Yeni Erkek Oyuncu - Ozan Uygun (Korkuyorum Anne)
Umut Veren Yeni Senaryo Yazarı - Nuray Şahin (Helin’in Hayalleri)
Ulusal Belgesel Film Yarışması
Profesyonel Dal
1. Mandolinli Kız
2. Akıntıya Karşı Orhan Kemal: Bereketli Topraklar Üzerinde
3. Yarınım Aydınlık Olsun: Bir Gül, Bir Yaprak, Bir Damla
Seçici Kurul Özel Ödülü: Kayıp Kentin İzinde
Amatör Dal
1. Hayattan Kareler Sineroman
2. Eksik Dilek
3. Notasyon
Seçici Kurul Özel Ödülü: Arka Bahçenin İnsanları
Ulusal Kısa ve Canlandırma Film Yarışması
Kurmaca Dal
1. Marlis - Ozan Açıktan
2. Toz - H. Fatih Kızılgök
3. Goy Goy - Mehmet Bahadır Er
Deneysel Dal
1. Uyku Sonra - Övgü Gökçe
2. Sistem - Önder M. Özdem
Canlandırma Dalı
Canlandırma dalında En İyi Film Ödülü, Türkiye’de canlandırma sinemasının
desteklenmesi amacıyla, yarışan filmlerin çoğunu üreten Animatölye’ye verildi.
Seçici Kurul Özel Ödülü: Kırıntı
Ankara Uluslararası Film
Festivali'nin hazırlıkları hızla sürüyor.
Festivalin yarışmalı bölümlerindeki Seçiciler Kurulu üyeleri belirlendi. Ulusal
Uzun Film Yarışması'nın Seçiciler Kurulu şu isimlerden oluştu:
Tomris Giritlioğlu (Yönetmen), Mahinur Ergun (Yönetmen ve Senaryo Yazarı), Sevin
Okyay (Sinema Yazarı), Başak Köklükaya (Oyuncu), Yard. Doç. Dr. Ruken Öztürk (AÜ
İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi).
Ulusal Kısa Film ve Canlandırma Yarışması'nın Seçiciler Kurulu'nda ise şu
isimler yer aldı:
Erkut Onart (Kültür Danışmanı), Nazan Özcan (Radikal Gazetesi yazarı), Zarife
Öztürk (Beykent Üniversitesi Öğretim Görevlisi), Ali Pekşen (Bilgi Üniversitesi
Öğretim Görevlisi), Emrah Dönmez (Kısa Film Yönetmeni).
Uluslararası Kısa Film ve Canlandırma Yarışması'nın seçiciler kurulu üyeleri ise
şunlar:
Ersan Ocak (Video Filmci), Astrid Kühl (Kısa Filmci), Hasan Najafi (Kısa Film
Yönetmeni), Stravros Chassapis (Drama Film Festivali Yöneticisi, Yönetmen).
Dünya Sinemasından
40'dan fazla yabancı filmin gösterileceği bu yılki festivalde Gürcistan, İsveç
ve Japonya filmleri toplu gösterimleri yapılacak. Ankaralı sinemaseverler
Festival sırasında ünlü Fransız sinema yönetmeni Alain Resnais'nin filmlerinden
bir demeti de izleme olanağı bulacaklar.
Ulusal Uzun Film
Ankara Film Festivali Yürütme Kurulu bu yıl yaptığı bir değişiklikle festival
kapsamına Popüler Türk Edebiyatı'ndan Sinemaya adlı bir bölümü de ekledi.
Festival süresince Kerime Nadir, Muazzez Tahsin Berkand ve Esat Mahmut
Karakurt'un eserlerinden sinemaya aktarılan 6 film izleyiciye sunulacak. Bu
filmler şunlar:
Hıçkırık (Atıf Yılmaz), Samanyolu (Orhan Aksoy), Kezban (Arşevir Alyanak),
Sarmaşık Gülleri (Nejat Saydam), Son Gece (Memduh Ün), Ankara Ekspresi (Muzaffer
Arslan).
Türk filmi meraklıları festivalde ayrıca bu yıl Aziz Nesin Emek Ödülü kapsamında
Gani Turanlı için düzenlenen Özel Gösterim izleyebilecekler. Programa alınan ve
Turanlı'nın görüntü yönetmenliğini yaptığı filmler şunlar: Aşk ve Kin (Turgut N.
Demiral), Düğün (Lütfi Ö. Akad), Ağıt (Yılmaz Güney).
Yarışmaya Son Başvuru Tarihi 15 Ekim
Her yıl yapılmakta olan Ulusal Uzun Film Yarışması için son başvuru tarihi 15
Ekim 2002 olarak belirlendi. Bu yıl 20 dolayında filmin katılması bekleniyor.
Film Afişleri Sergisi
Uluslararası Ankara Film Festivali kapsamında eski Türk filmleri afişlerinden
oluşan bir de sergi açılacak. Sergide 50 kadar film afişi ve bu filmlere ilişkin
fotoğraflar yer alacak.
Kısa Film
Festivalin en renkli bölümlerinden birini oluşturan Uluslararası Kısa Film
Yarışma ve Gösterim bölümüne bu yıl 170'in üzerinde başvuru oldu. Ön eleme
sonucunda bu filmlerden 30'u yarışma için seçilirken, 10'u da gösterim
programına alındı. Farklı ülkelerden üyelerin oluşturduğu Seçiciler Kurulu'nun
değerlendireceği yarışma filmleri Meksika, Almanya, İspanya,İtalya, İran,
Belçika gibi bir çok ülkenin kısa filmcilerinin yapımlarından oluşmakta.
Uluslararası Kısa Film ve Canlandırma Yarışması'nın Seçiciler Kurulu üyeleri ise
şunlar:
Ersan Ocak (Video Filmci), Astrid Kühl (Kısa Filmci), Hasan Najafi (Kısa Film
Yönetmeni), Stravros Chassapis (Drama Film Festivali Yöneticisi, yönetmen).
Ayrıca "Video ve Kısa Film" başlıklı bir panel, çeşitli performans ve
yerleştirmeleri de festival süresince görmek mümkün olacaktır.
Kısa film yapımını ülkemizde özendirmek ve bu alanda yeni bir hareketlilik
yaratmak amacıyla her yıl düzenlenen Ulusal Kısa Film ve Canlandırma
Yarışması'nda da 22 film yarışacak. Ayrıca 6 film de gösterim programında yer
alacak. Ön eleme kurulu kararı ile yarışmaya dahil edilen filmlerin listesi
şöyle:
Yabancılar (Ozan Onat), Ayrılık Müziği (Özge Yoksulabakan), Salt Lake (Tan
Tolga Demirci), Ebru (Sema Demir), Zymotik-Amaurosis (Ozan Adam), Suçlu (Aclan
Büyüktürkoğlu Bates), "Muzaffer Muzaffer!!" (Tunay Sevinç), Çera (Faruk
Kurtuluş), Sıkıntının Rengi (Oktay Yalın), Beden Monoloğu (M. Cem Yardımcı),
Issız (Arzu Birol), Et Girmeyen Yere Dert Girmez (F. Funda Akbulut), Zor (Esra
Oral-Fahri Özkahramanlı), Balonların Dili Olsa (Yakup Uygun), Fısıltılar (Emre
Yalgın), Uykudan Önce (Mehmet Hakyemez), Onbir (Uğur Aydedim), Baskın (Altan
Sebüktekin), Babamın Kulesi (Tankut Kılınç), Duvar (Turgut Şekeroğlu), Oyun
(Elif Usman), Arkadaş (Ozan Uzunoğlu)
Yarışmanın Seçiciler Kurulu: Erkut Onart (Kültür Danışmanı), Nazan Özcan
(Radikal Gazetesi yazarı), Zarife Öztürk (Beykent Üniversitesi Öğretim
Görevlisi), Ali Pekşen (Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi), Emrah Dönmez
(Kısa Film Yönetmeni)
Bu yıl 22 Kasım 2002 Cuma günü Saklıkent'te yapılacak olan Kısa Film Partisi
kısa filmcileri sinema dışında bir mekanda bir araya getirecek. Partide
performans sanatçısı Ali Demirel görsel-işitsel bir gösteri yapacak.
Belgesel Film
Belgesel Film Bölümü geçen yıllarda olduğu gibi bu yıl da yarışma ve gösterim
bölümlerinden oluşuyor. Yarışmaya amatör ve profesyonel ulusal belgesel filmler
katılıyor. Yapılan ön eleme sonucu amatör kategoride 7, profesyonel kategoride
de 6 film yarışmaya katılma hakkı elde etti. Yarışmaya katılacak filmler ve
yönetmenleri şunlar:
Profesyonel Dal
Boğaz'a Sürgün (Merlyn Solakhan-Manfred Blank), Nazım Hikmet (Can Dündar),
Koleksiyoncu (Pelin Esmer), Sonra (Metin Yeğin), Orada Bir Köy Var (Ayhan
Özvatan), Kafdağı'nın Ardı Asya 1. Bölüm: "Bozkırın Sesi" (Daver Atabey).
Amatör Dal
Oyun (Serhan Şahin-Burcu Şahinyavuz), Hayaller Birer Kırık Ayna (Özgür
Doğan-Orhan Eskiköy), Rıbat (Özgür Arık-Değer Kavaz), Martonaltı (Hacı Mehmet
Duranoğlu), Etiler Nokta (Ulaş Zeybek), Pera'dan Beyoğlu'na (Aslı Sayılır),
Zamanın Saati (Murat Tuncel).
Savaş Devam Ediyor!
Gösterim bölümünde de Türkiye'nin yanı sıra Kanada, Hollanda, İspanya,
Avustralya, İran, İngiltere, Avusturya, Japonya, Bosna-Hersek gibi farklı
ülkelerden pek çok film izleyicilerle buluşacak.
Bu yılki gösterim programının özel bir bölümü var: "Savaş Devam Ediyor!". Bu
bölümde belgesel sinemacıların bakışıyla dünyanın farklı bölgelerindeki savaşlar
ve sonuçları üzerine yapılmış filmler gösterilecek. Dünyanın farklı
bölgelerindeki savaşların ve uzantılarının belgesel sinemacının gözüyle ve
duyarlılığıyla anlatıldığı bir film seçkisi. Kısa filmlerle de desteklenen bu
program Saygon'dan Kudüs'e, Saray Bosna'dan Berlin'e savaşı anlatıyor.
Bu filmlerin yönetmenlerinin de katılacağı panelde belgesel sinemanın yine bu
bölümde yer alıyor. Panelistler arasında Türk izleyicilerin yakından tanıdıkları
bir isim de var: Coşkun Aral Ankaralılar aynı tarihlerde Coşkun Aral'ın sıcak
savaş görüntülerinin yer aldığı bir fotoğraf sergisini de izleyebilecekler.
Belgesel programının bütün etkinlikleri Çankaya Belediyesi'nin Kavaklıdere'deki
Çağdaş Sanatlar Merkezi'nde gerçekleşecek.
Ulusal Belgesel Film Yarışması Seçici Kurul Üyeleri şu isimlerden oluştu:
Uğur Kutay (Öğretim Elemanı), Sezgin Türk (Bağımsız Belgeselci), Tahsin İşbilen
(Bağımsız Belgeselci), Aydın Engin (Gazeteci), Kaya Özakgün (Öğretim Elemanı)
Sponsorlar:
14. Ankara Uluslararası Film Festivali bu yıl da Çankaya Belediyesi'nin ev
sahipliğinde Kültür Bakanlığı ve TRT'nin ana sponsorluğuyla gerçekleştiriliyor.
Show TV, CNBC-e, Sheraton Otel ve TR Net de Festival'in diğer sponsorları
arasında yer alıyor.
TÜRK FİLM ARŞİVİ'NDEN
Duygu Sağıroğlu'nun "Bitmeyen Yol"u yıllar sonra 'ilk defa yeni kopyasıyla'
izleyiciyle buluşacak. Bu yıl otuz yedi yaşına basan filmin gösteriminde Fikret
Hakan'ın da 50. Sanat yılı kutlanacak.
Bu yıl sekizincisi gerçekleştirilecek olan Avrupa Filmleri Festivali, 'Türk Film
Arşivinden' dosyasında, Duygu Sağıroğlu'nun Bitmeyen Yol'unu ve Atıf Yılmaz'ın
Ah Güzel İstanbul'unu da gösterecek. 50. Sanat Yılı'nı kutlayan Fikret Hakan da
"Bitmeyen Yol"un gösterimine katılacak.
Bitmeyen Yol, kopyası olmadığı için yıllarca seyirci karşısına çıkarılamadı.
Mimar Sinan Üniversitesi Sinema Televizyon Merkezi'nin katkılarıyla ve Kodak
sponsorluğunda yeni bir kopyası çıkarılan film, Ankara Sinema Derneği'nin
düzenlediği Avrupa Filmleri Festivali kapsamında gösterilecek filmlerin arasında
yer alacak.
Duygu Sağıroğlu'nun filmografisinde olduğu kadar, Türk Sinema tarihinde de
önemli bir yeri olan 1965 yapımı film, çekildiği dönemde cesur sahneleriyle
dikkat çekmiş ve dönemin sansür anlayışıyla uzun süre mücadele etmek zorunda
kalmıştı. Uzun mücadelesi sonucu yurtiçi ve yurt dışında gösterilme olanağı
bulan film, yıllar sonra ilk defa, yeni kopyasıyla beyazperdede izlenebilecek.
İç göç olgusunu merkezine alan film, bir yandan işsizlik sorununu işlerken, bir
yandan da ülkedeki emek sömürüsüne göndermelerde bulunuyor Türk Sinema Tarihinin
öncü filmlerinden biri olarak kabul edilen Bitmeyen Yol; Tuncel Kurtiz'den
Fikret Hakan'a zengin kadrosuyla da dikkatleri çekiyor.
Festivalin diğer bir sürprizi ise filmin oyuncularından Fikret Hakan'ın açılışa
ve film gösterimine katılacak olması. 11 Ekim'de Ankara'da yapılacak gösterime
katılacak olan usta oyuncu, 18 Ekim'deki Bursa gösteriminde de bulunacak. Bu
buluşmanın filmin yıllar sonra yeni kopyasıyla izleyici karşısına çıkmasından
başka önemli bir özelliği daha var. O da Bitmeyen Yol'un otuzyedi yaşına bastığı
bu yılda Fikret Hakan'ın da sanat hayatındaki 50. Yılı dolduruyor olması.
Oynadığı filmi yıllar sonra ilk kez izleyecek olan usta oyuncuya 50. Sanat Yılı
nedeniyle özel bir ödül de verilecek.
'Artiz' adayı ve fotoğrafçının öyküsü
'Türk Film Arşivi' dosyasında gösterilecek bir diğer film de Atıf Yılmaz'ın
ödüllü filmi Ah Güzel İstanbul. 1966 yapımı film, 1967 yılında San Remo'daki
Bordighera Güldürü Filmleri Festivali'nde Gümüş Ağaç Plakası Ödülü'ne değer
bulunmuş.Köyünden kaçıp 'artiz' olmak için İstanbul'a gelen saf köylü kızıyla
yaşlı bir sokak fotoğrafçısının dostluğu üzerine kurulmuş film, bu ilginç
dostluğun acı bir güldürüsü. Bu naif güldürünün başrollerini Sadri alışık ve
Ayla Algan paylaşıyor.
GEÇMİŞİ OLMAYAN ADAM
"Finlandiya Üçlemesi"nin bu yıl Cannes Film Festivali'nde 3 ödül birden alan
ikinci filmi GEÇMİŞİ OLMAYAN ADAM, bu yıl sekizincisi gerçekleştirilecek olan
Avrupa Filmleri Festivali kapsamında, ilk defa Türk izleyiciyle buluşacak.
Kendisinin 'Tutunamayanlar Üçlemesi' adını verdiği ama daha çok 'İşçi Üçlemesi'
adıyla bilinen serinin yaratıcısı olarak tanınan Finli yönetmen Aki
Kaurismäki'nin bol ödüllü filmi 'Geçmişi Olmayan Adam', 8. Avrupa Filmleri
Festivali kapsamında ülkemizde de gösterilecek.
Ülkesindeki sorunlara odaklanan Finli yönetmen işsizlik sorununu ele aldığı 'Fin
Üçlemesi' serisinin ilk filmi "Sürüklenen Bulutlar"ı 1996 yılında çekmişti.
Bundan altı yıl sonra senaryosunu yazıp yönettiği 2002 yapımı "Geçmişi Olmayan
Adam"daysa işsizliğin yanı sıra, evsizlik sorununu da ele alan Kaurismaki;
serinin ikinci filminde, ülkesinin bireyi hiçe sayan bürokrasisini, duyarsız
sosyal yardım sistemini ve küreselleşmenin sokaktaki adama etkilerini acımasızca
eleştiriyor.
Saldırıya uğrayıp hafızasını kaybeden bir adam, Helsinki'nin bir kenar
mahallesinde barakalarda yaşayan işsiz ve fakir insanların yanında yeni bir
yaşama başlar. Çalıntı elektrik kullanan, çok ilkel ve zor koşullarda yaşayan bu
insanlar "Geçmişi Olmayan Adam"ı dostluk ne insancılıkla aralarına kabul
ederler. "Küçük İnsanlar"ın bu rengarenk dünyasında herkes birbirine sevgi ve
saygıyla yaklaşmaktadır
İzleyicileri Fin usulü büyülü gerçekçilik dünyasına davet eden yönetmen,
filminin başına fantastik bir sahne koymakla beraber, izleyiciye gerçekle bağını
koparmış bir masal anlatmıyor. Gerek biçimsel, gerekse tematik açıdan istikrarlı
ve sistematik bir sinemacı olduğunu kanıtlamış olan Kaurismaki, Fin Üçlemesi'nin
ikinci filmi Geçmişi Olmayan Adam'da toplumsal gerçekçiliği bir kenara bırakıp,
insanın para ve hırsa sahip olmaksızın da değerli bir varlık olabileceğinin
altını çiziyor.
Cannes Film Festivali'nde Jüri Büyük Ödülü, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü ve
Kiliseler Birliği Özel Ödülü'ne değer görülen Geçmişi Olmayan Adam; Hamburg'da
Douglas Sirk Ödülü'nü, Huesca'da Luis Bunuel Ödülü aldı. Sekizinci Avrupa
Filmleri Festivali aracılığıyla türk izleyicisiyle de buluşacak olan film, tam
anlamıyla gerçek bir sinema şöleni.
Aki Kaurismaki 1957 yılında Finlandiya'nın Orimatilla kentinde doğdu. Tampere
Üniversitesi'nde gazetecilik okudu. Burada film derneklerinde çeşitli
faaliyetlere katıldı. Sinemaya, 1980'lerin başında ağabeyi Mika'nın filmlerinde
oyunculuk ve senaryo yazarlığı yaparak adım attı. 198?'de Dostoyevski'nin
romanından uyarladığı Suç ve Ceza ile ilk uzun metrajlı dramasını çekti. Diğer
edebiyat uyarlamaları arasında Shakespeare'in klasik ROYAL DRAMA'sı Hamlet'i
Helsinki sanayi bölgesinin acayip dalaverelerine taşıdığı HAMLET GOES BUSINESS'ı
ve Puccini'nin La Boheme operasıyla meşhur olan ve Henri Murger'in Bohem
Yaşamından Sahneler adlı romanında yarattığı sefil sanatçıların maceralarının
çağdaş bir uyarlaması olan BOHEMIAN LIFE'ı (1992) sayabiliriz.
Gerek biçimsel, gerek tematik açıdan istikrarlı ve sistematik bir sinemacı
olduğunu kanıtlamış olan Kaurismaki'nin yönetmenliğinin en önemli özellikleri
yalın ve disiplinli anlatımı, geleneklerin gücünün bilincinde olması ve çoğu
zaman sertçe kullandığı kara mizahı. Kaurismaki'nin, yaşamın kenarına itilmiş,
yersiz yurtsuz karakterlerini sunuş biçimi onları bu konuma iten baskın
toplumsal değerlerin eleştirisinin yanında bu insanların yaşamlarını daha iyi
anlamamızı sağlamayı amaçlayan ahlaki sorumluluğu da taşır.
Kaurismaki 'Tutunamayanlar Üçlemesi' ismini verdiği ama daha çok 'İşçi üçlemesi'
adıyla bilinen serisine, çöp toplayarak geçinen bir adamla süper markette
kasiyerlik yapan bir kadının Fin usulü aşkını hem romantik hayallerden uzak
durarak hem de günlük hayatın gerçeklerini tekdüzeliğe çevirmeden anlattığı
SHADOWS IN PARADISE (1986) ile başladı. Bu üçlemeyi, Helsinki'nin beton
ormanında işsiz ve evsiz kalan bir adamın maceralarını kuno alan Ariel (1988) ve
Andersen'in masalını işçi sınıfının bir incelemesine çevirdiği THE MATCH FACTORY
GIRL (1990) ile tamamladı.
Müziği yaşam biçimlerini simgelemekle kalmayıp aynı zamanda basmakalıp kurallara
karşı bir başkaldırı aracı olarak gören Kaurismaki sözde dünyanın en kötü Rock
grubu olan Leningrad Cowboys (Leningrad Kovboyları) üzerinde de üç filmlik bir
seri yapmıştır.
Son yıllarda tekrar ülkesindeki sorunlara odaklanan yönetmen Finlandiya'da
işsizlik üzerine yeni bir üçlemeye başladı. DRIFTING CLOUDS (1996) işsiz kalma
tehlikesiyle karşı karşıya kalmalarına rağmen rağmen yaşamlarını onurlu bir
şekilde sürdürmeye çalışan bir çiftin öyküsün anlatıyor. Bu üçlemenin ikinci
filmi olan Geçmişi Olmayan Adam (2002), Cannes Film Festivali'nde JURY GRAND
PRIX'yi ve Huesca Film Festivali'nde Luis Bunuel Ödülü'nü kazandı.
SANATÇI VE İKTİDAR DOSYASINDA İKİ FİLM
Sekizinci Avrupa Filmleri Festivali'nin Sanatçı ve İktidar Dosyası'ndan bir
başyapıt: MEPHISTO
Sekizinci Avrupa Filmleri Festivali Sanatçı ve İktidar Dosyası kapsamında
göstereceği iki Macar filmiyle, sanatçı ve iktidar arasındaki ilişkiyi ele
alıyor. Macar Sineması'nın özgün yönetmenlerinden Istvan Szabo'nun Mephisto ve
Taraf Tutmak filmleri, sanatçının iktidarla ilişkisi merkezinde eski soruları
yepyeni biçimlerle yeniden soruyor.
Kendi deneyimini sanatsal görüntülere aktarmayı seçen Szabo'nun neredeyse tüm
filmlerini birbirine bağlayan unsur, tarihsel gerçeklerle yüzleşmeye çalışan bir
iç hesaplaşma teması. Szabo'nun filmlerindeki görüntüler, şiirsellik, düş gibi
kavramlar, sıradan insanların küçük dramları, huzursuzluk, başarı, aşk, zevk,
gerilim ve coşkuları ve Macaristan'ın savaş sonrası acılarının ayrıntılı
anlatımını içeriyor. Festival kapsamında gösterilecek iki filminde de
sanat-siyaset-sanatçı-devlet ilişkilerinin karmaşık çözümsüzlüğünü ele alan
yönetmen, karakterlerini pek çok soruyla başbaşa bırakıyor.
MEPHISTO
Szabo'nu Oscar'lı filmi Mephisto, sinema tarihinin başyapıtlarından biri olarak
biliniyor. En iyi Yabancı Film Oscar'ını alan 1981 yapımı film, Cannes'da da En
İyi Senaryo ve FIPRESCI ödüllerine değer bulunmuş. David Di Donatello'dan En İyi
Yabancı Film, En İyi Yabancı Erkek Oyuncu; İtalyan Film Eleştirmenleri'nden
Gümüş Kurdele; Londra Film Eleştirmenleri'nden ALFS Ödülü, Yılın Yabancı Filmi;
Amerika ulusal Eleştirmenler Birliği'nden NBR Ödülü, En iyi Yabancı Film Ödülü;
Pecs'den Büyük Ödül; Budapest'den En İyi Yönetmen; Cadiz'den En İyi Film;
Warsaw'dan da En İyi Yabancı Film ödüllerini alan Mephısto, Klaus Mann'ın 1936
yılında sürgündeyken yazdığı aynı adlı romandan uyarlanmış.
Istvan Szabo, Mephisto'da; Sol düşüncelere sahip olması ve bir işçi tiyatrosu
kurmayı düşlemesine karşın, ünlü olabilmek ve yükselebilmek için ruhunu Nazilere
satan bir tiyatro sanatçısının hikayesini anlatıyor. Szabo'nun sanatçı-iktidar
ilişkisini ustaca incelediği Mephisto, özellikle Klaus Maria Brandauer'in
olağanüstü oyunu ve filmin görsel olarak dönemi yansıtmadaki başarısıyla bir
başyapıt olarak sinema tarihin en önemli filmleri arasında gösteriliyor.
TARAF TUTMAK
Sanatçı ve İktidar dosyası'nda yer alan diğer bir Szabo filmi de Harvey
Keitel'ın başrolünüğ üstlendiği ve gerçek bir hikayeden yola çıkan Taraf Tutmak.
Mar Del Plata'dan ADF Görüntü Yönetmeni Ödülü; Kodak Ödülü; OCIC Ödülü, En İyi
Erkek Oyuncu, En İyi Yönetmen Ödülü; Uluslararası Aksiyon ve Macera Filmleri
Festivali'nden Jüri Ödülü; Valencia'dan da Jüri Özel Ödülü alan film, 1946
yılında Berlin'de geçiyor.
Savaştan sonra müttefiklerce başlatılan "Almanya'yı Nazilerden Arındırma"
operasyonu çerçevesinde, Binbaşı Steve Arnold, ünlü orkestra şefi Dr. Wilhelm
Furtwangler'in Nazi geçmişini araştırmakla görevlendirilir. Binbaşı'ya ne olursa
olsun Furtwangler'i suçlu bulması gerektiği söylenir. Sivil hayatta sigorta
müfettişi olan Binbaşı'nın müzikle uzaktan yakından ilgisi yoktur.
Furtwangler'in hiçbir zaman Nazi Partisi'ne üye olmadığının ve birçok Yahudi'ye
yardım ettiğinin ortaya çıkması Binbaşı'nın işini zorlaştırır. Istvan Szabo'nun,
sanatçının toplumdaki yeri, sanat ve politika arasındaki ilişki, suçluluk
duyguları ve Avrupa ve Amerika arasındaki kültür çatışmasını konu alan filmi
Taraf Tutmak, Harvey Keitel ve Swtellan Skarsgard'ın üstün performansıyla dikkat
çekiyor.
MAVİ DÜNYA
Baba oğul Sverak'lardan destansı bir savaş öyküsü.
Gezici Festival'in Ankara ayağındaki dördüncü gününde sıradışı bir savaş öyküsü
izleyiciyle buluşacak. Çek asıllı genç yönetmen Jan Sverak'ın yönettiği Mavi
Dünya'nın senaryosunu yönetmenin babası olan Zdenek Sverak yazmış. 1997'deki
ortak çalışmaları Kolya ile En İyi Yabancı Film Oscar'ını kazanan baba oğul bu
kez klasik anlatımlı destansı İkinci Dünya Savaşı öyküsüyle karşımızdalar.
1939'da Çekoslovakya Nazilerce işgal edilince İngiltere'ye kaçan ve Kraliyet
Hava Kuvvetleri'ne katılıp Almanlara karşı savaşan iki Çek pilotun ana
karakterlerini oluşturduğu filmin başında 1950 yılında Çekoslovakya'da bir
hapishanede yatan ve eski bir SS subayı doktor tarafından tedavi edilen
pilotumuzu görüyoruz.
Zor da olsa İngiliz yaşam tarzına alışan, göklerde sürekli Alman uçaklarıyla
dalaşan, her an ölümle burun buruna gelen ve aynı kadına aşık olan iki arkadaşın
bazen komik bazen hüzünlü gelişen öyküsünü anlatan Mavi Dünya, bir aşk ve
arkadaşlık öyküsü olmaktan öte, kısmen 1969 yapımı "Battle of Britain" adlı
filmden alınan dramatik savaş sahneleri ve kullanılan özel efektler ile görsel
açıdan da oldukça başarılı.
En İyi Yönetmen, İzleyici Ödülü, Eleştirmenler Ödülü, En İyi Görüntü, En İyi
Kurgu, En İyi Müzik dallarında Çek Aslan ödüllerini alan film, ülkelerini Nazi
işgalinden kurtarmak için kahramanca savaşan ama savaştan sonra ihanete uğrayan
Çek pilotlara bir saygı duruşu niteliğinde.
