ALTIN LALE
Travelling Avant (Öne Kaydırma) / Jean Charles Tacchella / Fransa
JÜRİ ÖZEL ÖDÜLÜ
Muhsin Bey / Yavuz Turgul
Jüri Üyeleri
Elia KAZAN (Jüri Başkanı)
Klaus EDER
Jacques le GLOU
George GUND
Erden KIRAL
Zuhal OLCAY
Don RANVAUD
Catherine WILKENING
Ulusal Altın Lale Film Yarışması
N.F.ECZACIBAŞI VAKFI YILIN EN İYİ TÜRK FİLMİ ÖDÜLÜ
Biri ve Diğerleri (One and the Others) / Tunç Başaran
JÜRİ ÜSTÜN BAŞARI BELGESİ
Gramofon Avrat (Gramophon) / Yusuf Kurçenli
SİNEMA ONUR ÖDÜLÜ
Bedia Muvahhit (Oyuncu)
Jüri Üyeleri
Cevat ÇAPAN (Jüri Başkanı)
Faruk BAYHAN
Burçak EVREN
Yavuz ÖZKAN
Sami ŞEKEROĞLU
Gösterilen Filmler
38 / 38 / Wolfgang Glück / Avusturya / 1985
72. Koğuş / / Erdoğan Tokatlı / Türkiye / 1987
Ağıt / Requiem / Zoltan Fabri / Macaristan / 1981
Ak Yeleli Aslan / Lev S Bilou Hrivou / Jaromil Jires / Çek Cumhuriyeti / 1986
Allonsanfan / Allonsanfan / Paolo, Vittorio Taviani / İtalya / 1974
Altıncı Gün / Le Sixieme Jour / Yusuf Şahin (Youssef Chahine) / Mısır, Fransa / 1986
Amentü Gemisi / / Tonguç Yaşar / Türkiye / 1969
Amorosa / Amorosa / Mai Zetterling / İsveç / 1985
Andrey Rublev / Andrei Rubliov / Andrey Tarkovski / Rusya / 1966
Arıcı / O Melissokomos / Theo Angelopoulos / Yunanistan, Fransa / 1986
Asansör / Winda / Jerzy Kucia / Polonya / 1973
Aşk Hastalığı / Maladie D'amour / Jacques Deray / Fransa / 1987
Aşk Olayları Günlüğü / Kronika Wypadkow Milosnych / Andrzej Wajda / Polonya / 1986
Aşk Tutkusu / Passione D'amore / Ettore Scola / İtalya, Fransa / 1981
Aşklarımıza / A Nos Amours / Maurice Pialat / Fransa / 1983
Ata Yurdu / Fatherland / Ken Loach / İngiltere, Fransa / 1986
Ateşten Günler / / Ziya Öztan / Türkiye / 1988
Av Zamanı / / Erden Kıral / Türkiye / 1987
Ayna / Zerkalo / Andrey Tarkovski / Rusya / 1975
Başarılı Bir Adam / Un Hombre Exito / Humberto Solas / Küba / 1985
Batı Ve Soda / West And Soda / Bruno Bozzetto / Türkiye / 1965
Ben + Ben = Ben / Ev+Ev=Ev / Ion Popescu Gopo / Romanya / 1969
Betty Blue / 3702 Le Matin / Jean-Jacques Beineix / Fransa / 1986
Beyaz Yaramazlık / White Mischief / Michael Radford / İngiltere / 1987
Bez Bebek / / Engin Ayça / Türkiye / 1987
Bikini Radyosu / Radio Bikini / Robert Stone / Abd, İngiltere / 1987
Bir Avuç Gökyüzü / / Ümit Elçi / Türkiye / 1987
Bir Kırık Bebek / / Nisan Akman / Türkiye / 1987
Bir Varmış Bir Yokmuş / Hol Volti Holnem Volt / Gyula Gazdağ / Macaristan / 1987
Birbirimizi Öyle Çok Sevmiştik Ki / C'eravamo Tanto Amati / Ettore Scola / İtalya / 1974
Biri Ve Diğerleri / / Tunç Başaran / Türkiye / 1987
Büyücünün Çırağı / Ucenicul Vrajitor / Ion Popescu Gopo / Romanya / 1985
C Merdiveni / Escalier C / Jean Charles Tacchella / Fransa / 1984
Çirkinler, Kirliler Ve Kötüler / Brutti Sporchi E Cattivi / Ettore Scola / İtalya / 1974
Daire / Krag / Jerzy Kucia / Polonya / 1978
Dede Korkut Boğaç Han / / Derviş Pasin / Türkiye / 1987
Deniz Kızı / / Yavuzer Çetinkaya / Türkiye / 1988
Deniz Kızlarının Şarkısını Duydum / I've Heard The Mermaids Singing / Patricia Rozema / Kanada / 1987
Deshima / Deshima / Beat Kuert / İsviçre / 1987
Dilan / / Erden Kıral / Türkiye / 1987
Dilek Ağacı / Drevo Zelanija / Tengiz Abuladze / Rusya / 1977
Direklerarası / / Oğuz Aral, Tekin Aral, Ferruh Doğan / Türkiye / 1966
Doğum Günün Kutlu Olsun Marilyn! / Boldog Zületesnapot Marilyn! / Rezsö Szöreny / Macaristan / 1980
Dolunay / / Şahin Kaygun / Türkiye / 1987
Dönüş / Powrot / Jerzy Kucia / Polonya / 1973
Durumum / Mon Cas / Manoel De Oliveira / Portekiz, Fransa / 1986
Düdük / / Tonguç Yaşar / Türkiye / 1980
E Pur Si Muove / E Pur Si Muove / Ion Popescu Gopo / Romanya / 1979
Elia Kazan, Bir Yabancı / Elia Kazan: An Outsider / Annie Tresgot, Michel Ciment / Fransa / 1982
Erkekler / Maenner / Doris Dörrie / Almanya, İsviçre / 1985
Eski Evler / / Süha Arın / Türkiye / 1987
Eski Konaklar Yeni Konuklar / / Bilgin Adalı / Türkiye / 1987
Efeler Ve Bacalar / / Hasan Özgen / Türkiye / 1987
Kilit Taşı / / Hasan Özgen / Türkiye / 1988
Felaket / Katastrofy / Pavel Koutsky / Çek Cumhuriyeti / 1984
Fetiş Ve Düşler / Fetish And Dreams / Steff Gruber / İsviçre / 1985
Fotoğraf / I Fotografia / Nicos Papatakis / Yunanistan, Fransa / 1986
Gece Yolculuğu / / Ömer Kavur / Türkiye / 1987
Geç Saatler / After Hours / Martin Scorsese / Abd / 1986
Geçit / Parada / Jerzy Kucia / Polonya / 1987
Geçit Yok / Szlaban / Jerzy Kucia / Polonya / 1976
Gelecek Yılın Olayları / Vaka-İ Azam Al Mukbil / Samir Zikra / Suriye / 1986
Genç Arap Sineması / Camera Arabe / Ferid Boughedir / Tunus, Fransa, İngiltere / 1987
Gölgede / W Cieniu / Jerzy Kucia / Polonya / 1975
Gramofon Avrat / / Yusuf Kurçenli / Türkiye / 1987
Günaydın Babil / Buon Giorno Babylonia (Good Morning Babylon) / Paolo, Vittorio Taviani / Abd, İtalya, Fransa / 1986
Hanımefendiye Uzun Ömürler / Lunga Vita Alla Signora! / Ermanno Olmi / İtalya / 1987
Hasret Resimleri / / Nurdan Arca / Türkiye / 1987
Havana'daki Vampirler / Vampiros En La Habana / Juan Padron / İspanya, Küba / 1985
Hayaletler Vadisi / La Vallee Fantome / Alain Tanner / İsviçre, Fransa / 1987
Hayallerim Aşkım Ve Sen / / Atıf Yılmaz / Türkiye / 1987
Hayvan Çiftliği / Animal Farm / John Halas, Joy Batchelor / İngiltere / 1953
Herşeye Rağmen / / Orhan Oğuz / Türkiye / 1987
Hollywood Treni / Pociac Do Hollywood / Radoslaw Piwowarski / Polonya / 1987
Homo Faber Ii / Amprenta, Homo Faber Ii / Ion Popescu Gopo / Romanya / 1987
Homo Saphıens / Homo Saphiens / Ion Popescu Gopo / Romanya / 1960
Hoşçakalın Çocuklar / Au Revoir Les Enfants / Louis Malle / Fransa / 1987
Işık / Yeelen / Souleymane Cissé / Mali, Burkina, Faso, Fransa / 1987
Ivan'ın Çocukluğu / Ivanovo Dietsvo / Andrey Tarkovski / Rusya / 1962
İçerdekiler / Down By Law / Jim Jarmusch / Abd / 1986
İlkbahar / Wiosna / Jerzy Kucia / Polonya / 1980
İpekçe / / Bilge Olgaç / Türkiye / 1987
İşleri Oluruna Bırak / Leave All Fair / John Reid / Yeni Zelanda / 1984
İz Sürücü / Stalker / Andrey Tarkovski / Rusya / 1979
Kadının Adı Yok / / Atıf Yılmaz / Türkiye / 1988
Katırcılar / / Şerif Gören / Türkiye / 1987
Kaynak / Zrodlo / Jerzy Kucia / Polonya / 1980
Keman Konseri / Houslovy Koncert / Pavel Koutsky / Çek Cumhuriyeti / 1981
Kısa Tarih / Scurta Istorie / Ion Popescu Gopo / Romanya / 1956
Kıymıklar / Odpryski / Jerzy Kucia / Polonya / 1984
Klimov / Klimov / Ronald Holloway / Almanya / 1987
Koca Yusuf / / Oğuz Aral, Tekin Aral, Ferruh Doğan, Eflatun Nuri / Türkiye / 1966
Komedi ! / Comedie ! / Jacques Doillon / Fransa / 1987
Kötü Kan / Mauvais Sang / Leos Carax / Fransa / 1986
Kralın Soytarısı / O Bobo / Jose Alvaro Morais / Portekiz / 1987
Kuğunun Şarkısı / Jue Xiang / Zhang Zeming / Çin / 1986
Kurban / Offret / Andrey Tarkovski / İsveç, Fransa / 1986
Kuş Ve Avcı / / Tonguç Yaşar / Türkiye / 1987
Lermontov / Lermontov / Nicolai Burlyayev / Rusya / 1986
Lilian Gish: Bir Portre / Lilian Gish A Portrait / Jeanne Moreau / Fransa / 1983
Madrid / Madrid / Basilio Martin Patino / İspanya / 1986
Maskeler / Masques / Claude Chabrol / Fransa / 1986
Mefisto / Mephisto / Istvan Szabo / Macaristan, Almanya / 1981
Moa / Moa / Anders Wahlgren / İsveç / 1986
Muhsin Bey / / Yavuz Turgul / Türkiye / 1987
Ne Güzel Merdivenlerin Var / T' As Des Beaux Escaliers,Tu Sais / Agnes Varda / Fransa / 1986
Nedamet / Pokajanie / Tengiz Abuladze / Rusya / 1986
Nisan Ayları Öldürücüdür / Les Mois D'avril Sont Meurtriers / Laurent Heynemann / Fransa / 1986
Oğlan Kıza Rastlar / Boy Meets Girl / Leos Carax / Fransa / 1984
On Kadın / / Şerif Gören / Türkiye / 1987
Orada Kim Şarkı Söylüyor / Ko To Tamo Peva / Slobodan Sijan / Yugoslavya / 1980
Oriane / / Fina Torres / Venezuala, Fransa / 1985
Oyun Evi / House Of Games / David Mamet / Abd / 1987
Ozanın Suskunluğu / Das Schweigen Des Dichters / Peter Lilienthal / Almanya / 1986
Ölümsüz Bir Aşk İçin İntermezzo / Intermezzo Pentru O Dragoste Eterna / Ion Popescu Gopo / Romanya / 1974
Öne Kaydırma / Travelling Avant / Jean Charles Tacchella / Fransa / 1987
Önemli Bir Adamın Karısı / Zawgat Ragol Mohim / Mohamed Khan / Mısır / 1987
Öpücükler / Sarutari / Ion Popescu Gopo / Romanya / 1970
Özel Bir Gün / Una Giornata Particolare / Ettore Scola / İtalya, Kanada / 1977
Özgeçmiş / Curriculum Vitae / Pavel Koutsky / Çek Cumhuriyeti / 1986
Paris'te Bir Aşk / Un Amour A Paris / Merzak Allouache / Fransa / 1986
Parlayan Güneş / Ttaeng Pyot / Ha Myong-Chung / Kore / 1984
Prag'ı Ziyaret Edin / Navstivte Prahu / Pavel Koutsky / Çek Cumhuriyeti / 1984
Radyo Günleri / Radio Days / Woody Allen / Abd / 1987
Randevu / Rendez-Vous / Andre Techine / Fransa / 1985
Raosaheb / Raosaheb / Vijaya Mehta / Hindistan / 1986
Refleksler / Refleksy / Jerzy Kucia / Polonya / 1979
Rosa Luxemburg / Die Geduld Der Rosa Luxemburg / Margarethe Von Trotta / Almanya / 1986
Rumuz Goncagül / / İrfan Tözüm / Türkiye / 1988
San Lorenzo Gecesi / La Notte Di San Lorenzo / Paolo, Vittorio Taviani / İtalya / 1982
Sarı Toprak / Huang Tudi / Chen Kaige / Çin / 1984
Selamsız Bandosu / / Nesli Çölgeçen / Türkiye / 1987
Sen / Tu / Ion Popescu Gopo / Romanya / 1983
Sentez / / Ateş Benice / Türkiye / 1982
Sevgililerime Günce / Naplo Szerelmeimnek / Marta Meszaros / Macaristan / 1987
Solyaris / Solyaris / Andrey Tarkovski / Rusya / 1972
Son Sesler / / İsmet Arasan / Türkiye / 1987
Sonsuz / Bez Konca / Krzysztof Kieslowski / Polonya / 1984
Stalker / Stalker / Andrey Tarkovski / Rusya / 1979
Stereo / / Ateş Benice / Türkiye / 1979
Su Da Yanar / / Ali Özgentürk / Türkiye / 1987
Şafak Vakti Çatılar / Hajnali Haztetök / Janos Dömölky / Macaristan / 1987
Tema / The Theme / Gleb Panfilov / Rusya / 1979
Teras / La Terazza / Ettore Scola / İtalya, Fransa / 1980
Umut Ve Zafer / Hope And Glory / John Boorman / İngiltere / 1987
Üç Elma / Trei Mere / Ion Popescu Gopo / Romanya / 1979
Üç Hikaye / / Tonguç Yaşar / Türkiye / 1986
Vahşi Dağlar / Ye Shan / Yan Xueshu / Çin / 1985
Vincent Van Gogh'un Yaşamı Ve Ölümü / The Life And Death Of Vincent Van Gogh / Paul Cox / Avustralya / 1987
Viyana'ya Hoşgeldin / Welcome In Vienna / Axel Corti / Avusturya / 1986
Yağmur / / Tonguç Yaşar / Türkiye / 1981
Yakarış / Mol'ba / Tengiz Abuladze / Rusya / 1968
Yansımalar / Vec Vidjeno / Goran Markovic / Yugoslavya, İngiltere / 1987
Yarım Metrelik Bir Olay / Hadisat An Nusf Meter / Samir Zikra / Suriye / 1981
Yasemin / Yasemin / Hark Bohm / Almanya / 1988
Yaşlı Adamlar Topluluğu / A Gathering Of Old Men / Volker Schlöndorff / Abd, Almanya / 1987
Yer Demir Gök Bakır / / Zülfü Livaneli / Türkiye / 1987
Yollarda / Unterwegs / Rene Maumann, Marc Bischof / İsviçre / 1987
Zincir / Korhan Yurtsever / Türkiye / 1987
Kaynak
Festivalin Resmi Sitesi
İstanbul Sinema Günlerinden Bir Demet
Bir sanat yapıtını etkileyici ve uzun ömürlü kılan, içeriğiyle yansıttığı ve
izleyenleri saran ortak duygulardır. İzleyici bir yandan bu duyguları yaşadığı
için, öte yandan -örneğin film seyrederken- bu özgül durumun ancak sinemayla
anlatılabileceğini bildiği, anladığı için haz duyar.
Son günlerde, sinema şenlikleri yoluyla pek çok sinemasever bu duyguları
doyasıya yaşamış olsa gerek. 1. Ankara Film Şenliği’nin ardından 7. İstanbul
Sinema Günleri, yürek burkan, öfke doğuran sansür engeline karşı bu ortamı
sağlamayı başardı. İki şenliğin seyircisini karşılaştırdığımızda, Ankara’da
izleyicinin çoğunlukla öğrencilerden oluştuğunu, İstanbul’da ise yaş
ortalamasının yükseldiğini görüyoruz.
Bu yazıda, İstanbul Sinema Günleri’nde izlediğimiz üç filmden söz edeceğiz.
Orta Yaş Duyguları
Sinemanın büyülü dünyası, her yaşın, her toplumun yaşadığı yoğun duyguların
paylaşıldığı bir ortam olarak görülebilir. Her yaşın ortak duyguları yanında,
değişik yaş gruplarının, değişik kuşakların özgül duyguları da yaşanır sinemada.
İşte Scola’nın Teras‘ı da yoğun olarak orta yaş erkeklerinin duygularını konu
alıyor, özne olarak da otuzlu yıllarda doğmuş İtalyan erkekleri kuşağını
seçiyor.
TERAS (La Terazza)
Yön: Ettoro Scola
Oyn: M. Mastroianni, U. Tognazzi, V. Gassman, 1980 yapımı.
Bir grup eski arkadaşın aynı çatıda sık sık yaşadıkları partilerden yola çıkan
film, orta yaş kaygılarını, genellikle sanıldığı gibi kadınların değil,
erkeklerin daha çok yaşadığını vurguluyor. Bu filmde, üretkenliklerini fiziksel
olarak yitirmiş, ama yaşam sahnesini terk etmeye ruhsal yönden hazır olmayan bir
grup erkeği izliyoruz. Bir türlü senaryo yazamayan senaryo yazarı, TV programı
yapamayan TV program yapımcısı, politik sorunları hafta sonu buluştuğunda genç
sevgilisiyle konuşup, kişisel sorunlarını parti kongresinde kürsüden anlatmayı
düşleyen İKP milletvekili, vb. Olmak istedikleri ben ile olabildikleri ben
arasındaki farkı, sürekli konuşarak kapatmaya çalışan bu kişiler, içinde
bulundukları kısır ilişkileri, ufak tefek farklarla sürekli yinelerler. Filmde
asıl üretken olan kadınlardır, evli olmayan anneanne, üstelik ileri yaşında,
gebe kalır, örneğin. Bu olaya kadınlar sevecenlik ve hoşgörüyle yaklaşırken,
erkekler öfke ve şaşkınlık duyarlar.
Filmde özellikle eşler arasındaki iletişimsizlik ve aile içi yalnızlık
duygularını da izliyoruz. Ayrıldığı karısının ancak televizyon ekranındaki
görüntüsünü öpebilen orta yaş erkeğine karşı, birbirini arayan genç çiftin
sonunda buluştuğunu izliyoruz. Finalde yağmurdan kaçan orta yaş erkekler grubu,
kadınlardan ayrı bir yerde eski şarkılarını yinelerken, genç çiftin sağlıklı bir
iletişim kurabildiklerini, yağmura çıkmaktan da çekinmediklerini gözlüyoruz.
Böylece film, geleceğe duyulan umutla sona eriyor.
Teras, bol konuşmalı olduğu için zor izlenen, ama getirdiği toplumsal
eleştirilerle çağımız insanına çok şeyler söyleyen, önemli bir film.
Bir Masanın Çevresinde
HANIMEFENDİYE UZUN ÖMÜRLER (Lunga Vita Alla Signora)
Yön: Ermanno Olmi
Oyn: Marco Esposito, Simona Brandalise, 1987 yapımı.
Bir ziyafet masası, en başta hanımefendi, sırasıyla bu yemeğe katılma onuruna
ermiş seçkin kişiler ve hizmet eden genç garsonlar… Görülebildiği kadarıyla yüzü
kâh yenen balığa, kâh köpeğe benzeyen hanımefendi, toplumbilimsel anlamıyla
iktidarı ve otoriteyi simgeler, ruhbilimsel anlamıyla hem “ana”, hem
“süperego”dur, hatta mitolojik yönden bir anatanrıçadır. Yemeğe katılanlar ise
toplumun egemen kesimlerini temsil ederler. Genç bir garson, bu yemekte neler
gözleyebilir, toplum hakkında neler öğrenebilir? Masada farklı kişiler vardır:
yardakçılar / “muhalifler”, eskiler / yeniler, kibarlar / görgüsüzler… Ama
bunların hepsi de hanımefendiye bağımlıdır. Masada her ayrıntı önceden
belirlenmiştir: Kimin nereye oturacağı, ne yeneceği, ne zaman ne yapılacağı…
Protokol müdiresi, en ince ayrıntılara varıncaya dek her şeyi denetim altında
tutmaya çalışır… Yalnızca ayakta duran garsonlardan birisi olaya bağımsız bir
gözle bakabilecektir.
Ankara Film Şenliği’nden tanıdığımız İtalyan yönetmen Ermanno Olmi, 1987 Venedik
Film Şenliğinde Fipresci (Uluslararası Sinema Eleştirmenleri) ödülü alan bu son
filminde, toplumun egemen kesimini, dışarıdan ve eleştirel bir gözle izliyor.
Filmde iletişimin sözlerden çok “beden dili” ile sağlandığını gözlüyoruz. Kişi,
en güçlü ve hızlı iletişim yolu olan beden dili ile çevresine öyle çok şeyler
söyler ki… Her kıpırtı, her bakış, her devinim yoğun anlamlar taşır. Olmi bu
filminde, bu ayrıntıları ince ince işleyerek çok güzel bir sanat yapıtı ortaya
çıkarıyor.
Bir masanın film içinde ne gibi anlamlar taşıyabileceğini Eisenstein’den
öğrenmiştik (Sinema Dersleri, Eisenstein, Çev. Engin Ayça, Hil Yayın, 1986,
sayfa 25-31). Sanki Olmi, bu konuda yeni bir tez yapmış, bağımsız genç garson
için bu masanın çevresinden kurtuluş olanağı olup olmadığını tartışıyor.
Hanımefendiye Uzun Ömürler, üzerine daha çok şeyler söylenebilecek, yoğun bir
film.
Bir Karşı-Kahraman
ALLONSANFA’N
Yön: Taviani Kardeşler
Oyn: M. Mastroianni, Leo Massari, Müzik: E. Morricone, 1974 yapımı.
“Allonsanfa’n” sözü, aslında Fransız İhtilalinin marşı olan Marseyezin ile
sözcükleri ve “Haydi çocuklar” anlamına geliyor. Bu söz, filmde devrimci bir
grubun önderinin adı. Ama film Allonsanfa’n’nın değil, politik hapisliğinin
sonunda bu gruptan ayrılmaya çalışan bir soylunun, Fulvio Imbriani’nin öyküsü.
Imbriani politik hareketten yılgındır, ablasının yanına döner, burada
çatışmalardan uzak kalmayı umar. Ama hem asıl çatışma içinde sürmektedir, hem de
eski yaşamının kendisine yüklediği sorumluluklar vardır: Eski sevgilisi, uzakta
büyüyen çocuğu ve romantik-devrimci arkadaşları… Imbriani’nin giderek artan
dönekliği, yeni bir yaşam kurması için yeterli olmayacaktır. Çünkü o belli bir
saf seçip orayı savunmak yerine, dönekliği kendi başına bir yaşam görüşü haline
getirecektir. Filmin başında bir kahraman olan Imbriani, giderek coşkusunu,
tutarlılığını, insani değerlerini, yücelik duygusunu yitirecek ve bir
karşı-kahramana dönüşecektir. 19. yüzyılın ilk çeyreğinde geçmesine karşın, film
ne denli çağdaş bir konuya eğiliyor, öyle değil mi?
Mastroianni’nin eşsiz oyunu, Morricone’nin güzelim müziği ile bütünleşen
Allonsanfa’n, bir karşı-destan adeta, bir çöküşün destanı, Taviani’lerin, Babam
ve Ustam (Padre Padrone) öncesi dönemlerinin son filmi olan Allonsanfa’n,
görüldüğü yerde izlenmeli.
* * *
Umuyoruz ki, sinema şenliklerinde sınırlı bir seyirci kitlesine oynayan
filmlerin bir kısmı olsun ticari gösterime girer, ya da hiç olmazsa video
kasetleri bulunur da bu filmler daha çok seyirciye ulaşır…
Hüray-Caner Fidaner
Sinemadan/Videodan
1 Mayıs 1988
Bilim ve Sanat
