JÜRİ ÖZEL ÖDÜLLERİ / FİLM
Nasreddin Shah Actor-e Cinema (Evvel Zaman İçinde Sinema)
Mohsen Makhmalbaf / İran
L'accompagnatrice (Eşlikçi Kız)
Claude Miller / Fransa
Jüri Üyeleri
Gillo PONTECORVO (Başkan)
Tonia MARKETAKI
Jean Charles TACCHELLA
Freddy BUACHE
Guido ARISTARCO
Tunç BAŞARAN
Fernando SOLANAS
ULUSAL YARIŞMA
N. F. ECZACIBAŞI VAKFI YILIN EN İYİ TÜRK FİLMİ ÖDÜLÜ
İki Kadın (Two Women)
Yavuz Özkan
YILIN EN İYİ YÖNETMENİ ÖDÜLÜ
İki Kadın (Two Women)
Yavuz Özkan
JÜRİ ÖZEL ÖDÜLÜ
Cazibe Hanım'ın Gündüz Düşleri (Daydreams of Miss. Cazibe)
İrfan Tözüm
Jüri Üyeleri
Orhan AKSOY (Başkan)
Sevin OKYAY
Can TOGAY
Fehmi YAŞAR
Güneş KARABUDA
FIPRESCI ÖDÜLLERİ
ULUSAL YARIŞMA
Fikrimin İnce Gülü - Sarı Mercedes (Mercedes Mon Amour)
Tunç Okan
ULUSLARARASI YARIŞMA
L'accompagnatrice (Eşlikçi Kız)
Claude Miller
JÜRİ ÖZEL ÖDÜLÜ
La Tarea (Ev Ödevi)
Jaime Humberto Hermosillo / Meksika
FIPRESCI Jüri Üyeleri
Umberto ROSSI (Başkan)
Ralph SCHENK
Jacques ZIMMER
Martin DAHLSTROHN
Ali HAKAN
SİNEMA ONUR ÖDÜLÜ
Sezer Sezin (Oyuncu)
A Nyaralo / Tatilci / 1991 / Can Togay / Macaristan
A Zed & Two Noughts / Hayvanat Bahçesi / 1985 / Peter Greenaway / İngiltere,
Hollanda
Adorables Mentiras / Tapılacak Yalanlar / 1991 / Gerardo Chijona / Küba
Ah Gardaşım / / 1991 / Kadir İNANIR / Türkiye
Angel De Fuego / Ateş Meleği / 1992 / Dana Rotberg / Meksika
Anglagard / Meleklerin Evi / 1992 / Colin Nutley / İsveç
Angst Essen Seele Auf / Korku Ruhu Kemirir / 1973 / Rainer Werner Fassbinder /
Almanya
Apfelbaume / Elma Ağaçları / 1992 / Helma Sanders, brahms / Almanya
Archipel / Takımadalar / 1992 / Pierre Granier, deferre / Fransa
Bakajdyn Zajyty / Çocukluğumuzun Gökyüzü / 1967 / Tolomuş Okeyev / Kırgızistan
Bashu, Garibeh Kouchak / Küçük Gariban Bashu / 1986 / Behram Bayzai / İran
Being At Home With Claude / Claude'la Evde / 1992 / Jean Beaudin / Kanada
Berlin in Berlin / / 1993 / Sinan ÇETİN / Türkiye
Bezness / Jigolo / 1992 / Nouri Bouzid / Tunus, Fransa
Blue Black Permanent / Kalıcı İzler / 1992 / Margaret Tait / İngiltere
Boheemielamaa / Bohem Hayatı / 1992 / Aki Kaurismaki / Finlandiya, Fransa
Börn Natturunnar / Doğanın Çocukları / 1991 / Fridrik Thor Fridriksson /
İzlanda, Norveç, Almanya
Casablanca / Casablanca / 1942 / Michael Curtiz / ABD
Cazibe Hanım'ın Gündüz Düşleri / 1992 / İrfan TÖZÜM / Türkiye
Che Ora E / Saat Kaç / 1989 / Ettore Scola / İtalya
Ciao Maschio / Elveda Erkeklik / 1978 / Marco Ferreri / İtalya
Citizen Kane / Yurttaş Kane / 1940 / Orson Welles / ABD
Conte De Printemps / İlkbahar Öyküsü / 1989 / Eric Rohmer / Fransa
Conte D'hiver / Kış Öyküsü / 1992 / Eric Rohmer / Fransa
Dansen Med Regitze / Regitze İle Dans / 1989 / Kaspar Rostrup / Danimarka
Denize Hançer Düştü / 1992 / Mustafa ALTIOKLAR / Türkiye
Der Handler Der Vier Jahreszeiten / Seyyar Satıcı / 1971 / Rainer Werner
Fassbinder / Almanya
Die Bitteren Tranen Der Petra Von Kant / Petra Von Kant'ın Acı Gözyaşları / 1971
/ Rainer Werner Fassbinder / Almanya
Dismissed From Life / Yaşamdan İzinli / 1992 / Waldemar Krzystek / Polonya
Dönersen Islık Çal / 1993 / Orhan OĞUZ / Türkiye
Due Soldi Di Speranza / İki Kuruşluk Umut / 1952 / Renato Castellani / İtalya
Düş Gezginleri / 1992 / Atıf YILMAZ / Türkiye
Ecrans De Sable / Çöl Ekranları / 1991 / Randa Sahnal Sabbag / Tunus, Fransa,
Lübnan
Edes Emma, Draga Böbe / Tatlı Emma, Sevgili Böbe / 1992 / Istvan Szabo /
Macaristan
Edward II / / 1991 / Derek Jarman / İngiltere
El Rey Pasmado / Şaşkın Kral / 1991 / Imanol Uribe / İspanya, Fransa, Portekiz
El Viaje / Yolculuk / 1991 / Fernando Ezequiel Solanas / Arjantin, Fransa
Elenya / Elenya / 1992 / Steve Gough / Galler, Almanya
En Hanfull Tid / Bir Avuç Zaman / 1989 / Martin Asphaug / Norveç, İsveç
Faustrecht Der Freiheit / Özgürlüğün Zorbalık Hakkı / 1974 / Rainer Werner
Fassbinder / Almanya
Fikrimin İnce Gülü / Sarı Mercedes / / 1992 / Tunç OKAN / Türkiye
Fratelli E Sorelle / Erkek Kardeşler, Kız Kardeşler / 1992 / Pupi Avati / İtalya
Freud Flyttar Hemifran / Freud Evi Terkediyor / 1991 / Susanne Bier / Danimarka,
İsveç
Frida, Med Hjertet I Handen / Frida, Yürekten / 1991 / Berit Nesheim / Norveç
Gölge Oyunu / 1993 / Yavuz TURGUL / Türkiye
Happy Birthday, Türke! / Doğum Günün Kutlu Olsun Türk! / 1991 / Doris Dörrie /
Almanya
Hessed Mufla / Şaşılası Lütuf / 1992 / Amos Gutman / İsrail
Howards End / Howards End / 1991 / James Ivory / İngiltere
Hustruer / Ev Kadınları / 1975 / Anja Breien / Norveç
Hustruer Ti Ar Etter / Ev Kadınları, 10 Yıl Sonra / 1985 / Anja Breien / Norveç
I Ragazzi Di Via Panisperna / Panisperna Sokağı Gençleri / 1988 / Gianni Amelio
/ İtalya
Iashlygymyn Destany / Gençlik Destanı / 1992 / Bülbül Mamedov / Türkmenistan
Il Capitano / Kaptan / 1991 / Jan Troell / İsveç, Finlandiya, Danimarka
Il Gattopardo / Leopar / 1963 / Luchino Visconti / İtalya, Fransa
In Einem Jahr Mit Dreizehn Monden / Onüç Aylı Bir Yılda / 1978 / Rainer Werner
Fassbinder / Almanya
Intervista / Görüşme / 1987 / Federico Fellini / İtalya
İki Kadın / 1992 / Yavuz ÖZKAN / Türkiye
Ja Tebja Pomnju / Seni Hatırlıyorum / 1986 / Ali Hamrayev / Özbekistan
Jag Skall Bli Sveriges Rembrandt Eller Dö! / İsveç'in Rembrandt'ı Olmak
İstiyorum, Yoksa Ölürüm! / 1990 / Goran Guner / İsveç
Kairat / Kayrat / 1991 / Derecan Ömerbayev / Kazakistan
Klisti Strofi / U Dönüşü / 1991 / Nikos Grammatikos / Yunanistan
Krapatchouk / Kayıp Ülke / 1992 / Enrique Gabriel Lipschutz / İspanya, Fransa,
Belçika
Kristallines Nichtes / Kristal Geceler / 1992 / Tonia Marketaki / Yunanistan,
Fransa, İsviçre
La CHasse Aux Papillons / Kelebek Avı / 1992 / Otar Iosseliani / Fransa, İtalya,
Almanya, İsviçre
La Classe Operaia Va In Paradiso / İşçi Sınıfı Cennete Gider / 1972 / Elio Petri
/ İtalya
La Dolce Vita / Tatlı Hayat / 1960 / Federico Fellini / İtalya, Fransa
La Fracture Du Myocarde / Kırık Kalp / 1990 / Jacques Fansten / Fransa
La Tarea / Ev Ödevi / 1991 / Jaime Humberto Hermosillo / Meksika
La Voce Della Luna / Ayın Sesi / 1990 / Federico Fellini / İtalya, Fransa
L'accompagnatrice / Eşlikçi Kız / 1992 / Claude Miller / Fransa
L'alberto Degli Zoccoli / Nalın Ağacı / 1978 / Ermanno Olmi / İtalya
Le Chene / Çınar / 1992 / Lucian Pintilie / Fransa, Romanya
Le Gendu De Claire / Claire'nin Dizi / 1970 / Eric Rohmer / Fransa
Léolo / 1992 / Jean, Claude Lauzon / Kanada, Fransa
Leon The Pig Farmer / Domuz Besicisi Leon / 1992 / Vadim Jean, Gary Sinyor /
İngiltere
Les Amants Du Pont, neuf / Köprü Üstü Aşıkları / 1991 / Leos Carax / Fransa
Les Nuits De La Pleine Lune / Dolunay Geceleri / 1984 / Eric Rohmer / Fransa
L'homme De Ma Vie / Hayatımın Erkeği / 1992 / Jean Charles Tacchella / Fransa,
Kanada
L'ombre / Gölge / 1992 / Claude Goretta / İsviçre, Fransa, Almanya
Luna Park / Luna Park / 1992 / Pavel Lounguine / Fransa, Rusya
Madame Bovary / Madam Bovary / 1991 / Claude Chabrol / Fransa
Mahdum Kulu / Mahdum Kulu / 1984 / Hocakuli Narliyev / Türkmenistan
Manila, Paloma Blanca / _ 1. Beyaz Güvercin Manila / 1992 / Daniele Serge /
İtalya
Martes De Carnaval / Karnaval Günü / 1991 / Fernando Bauluz, Pedro Carvajal /
İspanya
Miracolo A Milano / Milano'da Mucize / 1951 / Vittorio De Sica / İtalya
Morte A Venezia / Venedik'te Ölüm / 1971 / Luchino Visconti / İtalya, Fransa
Morte Di Un Matematico Napolitano / Napolili Bir Matematikçinin Ölümü / 1992 /
Mario Martone / İtalya
Mosaferan / Misafirler / 1992 / Behram Bayzai / İran
Nassereddin Shah Actor, e Cinema / Evvel Zaman İçinde Sinema / 1992 / Mohsen
Makhmalbaf / İran
Nizami / Nizami / 1982 / Eldar Kuliyev / Azerbaycan
Nuit Et Jour / Gece ve Gündüz / 1991 / Chantal Akerman / Belçika, Fransa
Okoge / Okoge / 1992 / Takehiro Nakajima / Japonya
Othello / Othello / 1992 / Orson Welles / ABD
Otto E Mezzo / Sekiz Buçuk / 1963 / Federico Fellini / İtalya, Fransa
Padre Padrone / Babam ve Ustam / 1977 / Paolo, Vittorio Taviani / İtalya
Prague / Prag / 1992 / Ian Sellar / İngiltere, Fransa
Prorva / Moskova'da Geçit Töreni / 1992 / Ivan Vladimirovic Dykhovitchny /
Rusya, Fransa
Prospero's Books / Prospero'nun Kitapları / 1991 / Peter Greenaway / İngiltere,
Hollanda, Fransa, İtalya
Querelle / Querelle / 1982 / Rainer Werner Fassbinder / Fransa, Almanya
Qui Ju Da Guansi / Qui Ju'nun Öyküsü / 1992 / Zhang Yimou / Çin, Hong Kong
Radio On / Radyo Açık / 1979 / Christopher Petit / İngiltere, Almanya
Ragazzi Fuori / Sokak Çocukları / 1990 / Marco Risi / İtalya
Riff Raff / Ayak Takımı / 1991 / Ken Loach / İngiltere
Roma, Citta Aperta / Roma, Açık Şehir / 1945 / Roberto Rossellini / İtalya
Rossini! Rossini! / Rossini! Rossini! / 1991 / Mario Monicelli / İtalya
Samostoyatelnaya Shizn / Bağımsız Bir Yaşam / 1991 / Vitali Kanevski / Rusya,
Fransa
Sarı Tebessüm / / 1992 / Seçkin YAŞAR / Türkiye
Semana Santa / Kutsal Hafta / 1992 / Manuel Gutierrez Aragon / İspanya
Sevillanas / Sevillanas / 1992 / Carlos Saura / İspanya
Shayad Vaghdi Digar / Belki Bir Başka Vakit / 1988 / Behram Bayzai / İran
Signore E Signori / Bayanlar ve Baylar / 1966 / Pietro Germi / İtalya, Fransa
Simple Men / Sıradan Erkekler / 1992 / Hal Hartley / İngiltere, ABD
Sirup / Şurup / 1990 / Helle Ryslinge / Danimarka
Siz Kim Siz? / Siz Kimsiniz? / 1989 / Cihangir Feyziyev / Özbekistan
Smykketyven / Bir Zamanlar İki Kez / 1990 / Anja Breien / Norveç, İsveç,
Danimarka
StcHastlivye Dni / Mutlu Günler / 1992 / Alexei Balabanov / Rusya
Sur La Terre Comme Au Ciel / Yerde De Gökte De / 1991 / Marion Hansel / Belçika
Sürgün / 1992 / Mehmet TANRISEVER / Türkiye
Takaisin Rysslin / Sovyetler Birliği'ne Dönüş / 1992 / Jari Halonen / Finlandiya
Tchekist / Gizli Polis / 1992 / Alexandre Rogojkin / Rusya
The Bed You Sleep In / Uyuduğun Yatak / 1993 / Jon Jost / ABD
The Good Woman of Bangkok / Bangkok'un İyi Kadını / 1991 / Dennis O`Rourke /
Avustralya
The Long Day Closes / Uzun Günün Sonu / 1991 / Terence Davies / İngiltere
The Miracle / Mucize / 1991 / Neil Jordan / İngiltere
The Nun And The Bandit / Rahibe Ve Haydut / 1992 / Paul Cox / Avustralya
Tous Les Matins Du Monde / Dünyanın Tüm Sabahları / 1991 / Alain Corneau /
Fransa
Tro Hab Og Kaerlifhed / Dans Et ve Haykır / 1985 / Bille August / Danimarka
Trust / Güven / 1990 / Hal Hartley / İngiltere, ABD
Turné / Turne / 1990 / Gabriele Salvatores / İtalya
Ultra / Amigolar / 1990 / Ricky Tognazzi / İtalya
Ultugan / Ultugan / 1991 / Yedigüe Bolisbayev / Kazakistan
Un Coeur En Hiver / Ayazda Bir Yürek / 1992 / Claudet Sautet / Fransa
Vacas / İnekler / 1991 / Julio Medem / İspanya
Vagon / / 1993 / Semir ASLANYÜREK / Türkiye
Vampiri, Talasumi / Vampirler, Hayaletler / 1992 / Ivan Andonov / Bulgaristan
Venice, Venice / Venedik, Venedik / 1992 / Henry Jaglom / ABD
Voshozdenije Fudzijamu / Fujıyama'ya Çıkış / 1988 / Bolot Şamsiyev / Kırgızistan
Warning Vor Einer Heiligen Nutte / Kutsal Fahişeden Sakın / 1971 / Rainer Werner
Fassbinder / Almanya
Woorideul, ui Ilgrejin Youn, woong / Belalı Kahramanımız / 1992 / Chong, won
Park / Güney Kore
Yağmur Beklerken / / 1992 / Tunca YÖNDER / Türkiye
Young Soul Rebels / Genç Asi Ruhlar / 1991 / Isaac Julien / İngiltere, Fransa,
Almanya, İspanya
Zıkkımın Kökü / / 1992 / Memduh ÜN / Türkiye
12. Uluslararası İstanbul Film Festivali jürisinde görev yapan İtalyan sinema
eleştirmeni Umberto Rossi: İstanbul, Avrupa'nın 4. büyük festivali
12. Uluslararası İstanbul Film Festivali jürisinde görev yapan İtalyan sinema
eleştirmeni Umberto Rossi, Türk sinemasını en iyi tanıyan Avrupalı imzalardan
biri. İtalyan Komünist Partisi yayın organı Unita'da ve Segno Cinema adlı
dergide yazan Rossi, İtalyan sinemasının Hollywood ve TV'ye karşı verdiği
savaşın benzerinin çok yakında Türkiye'de yaşanacağını, sinemacılarımızın
bugünkü gibi TV'ye fazla yaslanmadan bu krizi atlatabileceklerini belirtiyor.
- İtalya'da TV' ve Hollywood sinemayı sömürdü. Bu hegemonyadan biz sinemanızı
nasıl koruyabiliniz?
Bu işi düzene sokmak gerek. Bunu söylediğinizde ticaret özgürlüğünün
yaralanacağını ileri sürüyorlar. Ama bir orta yol bulunabilir. Örneğin bazı
ülkelerde TV pazar günleri ya da bayram günlen film yayımlamıyor.
ABD'de en çok izlenen yayın kuşaklarında TV'lere başkalarının ürettiği filmleri
kullanma zorunluluğu getirildi. Yunanistan"da TV şirketlerine bilançolarının
yüzde l,5"u kadar film sektörüne yatırım yapma zorunluluğu var. Bazı çevreler
sinemanın korunmasına karşı çıkıp televizyonun pekala sinemayı yaşatabileceğini,
her sektör gibi sinemaya da piyasa kurallarının uygulanması gerektiğini
söylüyorlar. Ancak bu doğru değil. film kültürü günden güne ölüyor. İnsanlar
artık sinema salonlarında film seyrederken sürekli konuşuyorlar. Çünkü evlerinde
öyle alıştılar. TV'de film izlerken bir yandan telefondasınız, çocuk ağlıyor,
bir şeyler yiyorsunuz. Ses aynı değil, ekran küçük. Filmle ilişkiniz en alt
düzeyde.
-Televizyon şirketlerinin ürettiği filmle sinema dünyasının ürettiği filmler
arasında ne gibi fark var?
Televizyon filmini devlet kanalı yaptırıyorsa normal olarak devletin
ideolojisinin işlenmesini istiyor senaryoda. Aile kurumuna karşı olmamalı, halkı
başka kanala yöneltmemek için hafif ve kolay anlaşılmalı Özel TVIer ise
vergilerle desteklenmediğinden tamamen reklam sektörünün elinde. Özel kanalı bir
bakıma reklam şirketlerinin basındakiler yöneüyor. Orneğin bir kola reklamını
kalkıp da Godard'ın filminin arasına sokamıyorsunuz. Bu kola şırketiyle alay
etmek gibi birşey, çünkü hedef kitlesi başka. Bu nedenle TV şirketleri insanlan
eğlendıren, fazla düşündürmeyen, günlük gerçeklerden hayli uzak filmler yapmak
zorundalar.
-Avrupalı yönetmenlerin film yapmaktaki zorluklarını gördükten sonra
eleşririlerinizde daha toleranslı davranmaya başladınız mı?
Tabu eleştiri her zaman salt filme bağlı değil, şartlar da göz önüne alınmalı.
Örneğin Atıf Yılmazın "Düş Gezginleri" sanatsal yönü yanında erkek bir toplumda
çekilmesiyle de işlenmeli. İsveç ya da ABD'de böyle iki eşcinselin yaşamını
anlatan filmin fazla önemi yok. Ama Türkiye için önemli bir adım. Özgün filmler
yapamama sorunu Hollywood'un içinde yer almayan Amerikalı yönetmenler için de
geçerli. Ekonomik sorunlar var diye sinemayı ihmal eden, diüni iyi oluşturmayan
yönetmenleri göz ardı etmek yanlış bence.
Türk sineması dışarıdan nasıl gözüküyor?
Türk sineması 80'li yılların başında Yılmaz Güney'le özdeş bir yol çizmişti.
Güney'den sonra daha da cesur adımlar atıldı. Örneğin Ömer Kavur gibi bir isim
başka yolların olduğunu da gösterdi. Diğerleri de psikolojiyi, özeli
keşfettiler. Bu arada sosyolojik açıdan iyi işler yapmış Atıf Yılmaz gıbı bir
isim son yıllarda ön plana çıkabildi. Çok olumlu gelişmeler saptadığımı
söyleyebilirim Türk sinemasında.
-Avnıpa Türk sinemasından hâlâ köy filmleri bekliyor. Yeni Türk filmleri
festivallerde neden ilgi görmüyor?
Bu bence çok ırkçı bir yaklaşım. Avrupa, Afrika'dan da tozlu topraklı filmler,
kabile öyküleri bekliyor. Türk yönetmenler şu anda psikolojik konulan yansıtmak
endişesindeler ve bunu yapmalılar. Onlara kalkıp da "Siz folklorik birşeyler
çekin, psikolojik konulan bize bırakın" demek egoist bir istek.
-Son yıllarda bazı Türk yönetmenleri festivallik filmler yaptıkları için
eleştiriliyorlar. Feasti>allerin dünya pazanndaki önemi nedir?
Örneğin biz Ömer Kavur'u festival yoluyla tanıdık, kültüriinü anlayabildik.
Bugün festivaller büyük bir sinematek. Yalnız Türker değil. Hintliler de
Japonlar da bazı İtalyanlar da festival için film yapıyorlar. Festivalin ödülü
yönetmeni zengin etmiyor, ama tanınmasını sağlıyor. Neden Avrupa'da 120 filmli
Atıf Yılmaz, Ömer Kavur'dan daha az tanınıyor? Çünkü Ömer Kayur festivaller
konusunda ısrar etti, iyi ilişkiler kurdu, fılmlerini izlettirme şansını
yakaladı.
-Türk sinemasının özgün bir dil oluşturduğunu söyleyebilir miyiz?
Türk filmleri rengiyle, sıcaklığıyla diğerlerinden kolaylıkla ayrılabiliyor. Ama
yeni Türk sinemasının dili olduğunu sanmıyorum. Belki teker teker Atıf Yılmaz ya
da Şerif Gören sinemasından söz edilebilir o kadar. Ancak ben başka bir konunun
altını çizmek istiyorum. Türk yönetmenler bu şartlara rağmen büyük bir film çekme
arzusuyla dolular. Çok önemli bu. Ortak dil oluşturmada bu kadar ısrar
edilmemeli. Üç tane usta olacak, etraflarında da birkaç öğrenci. Aynı şeyleri
anlatacaklar. Oysa herkesin hatalarıyla, sevaplarıyla kendi yolunda yürümesi
gerek.
-On ikinci yaşını kutlayan İstanbul Film Festivalinin dünya sinemasındaki
ağırlığı nedir sizce?
Söyleyeceklerimi kesinlikle iltifat kabul etmeyin. Avrupa'daki üç büyük Berlin,
Cannes ve Venedik'ten sonra İstanbul geliyor bence. Münih'te belki İstanbul'la
aynı düzeye konabilir. Üç büyük festivalin en önemli kartları sinema
eleştirmenleri, sinema yaşantısı. İstanbul ise şehrin dokusu ve kültürüyle
onlardan daha ilerde. Belki zenginliic açısından çok çok iyı değil, ama
Türkiye'nin şartlarında önemli bir festival. Seyirci de ilginç. Geçenlerde Orhan
Oğuz'un filmiyle (Dönersen Islık Çal) ve "Berlin in Berlin" konusunda iki
toplantı izledik. Tartışılan konular üst düzeydeydi, etkilendim.
