Türker İnanoğlu
Kabalcı Yayınevi
ISBN : 9758240986
Basım Tarihi : Kasım 2004
Türker İnanoğlu'nun başkanlığında TÜRVAK tarafından gerçekleştirilen bu
neredeyse mucizevi kitap Guiness rekorlar kitabına girmeye aday bir çalışma
sayılabilir. Başlangıcından itibaren Türk sinemasında üretilen filmlerin
afişlerinin tamamına yakın bir kısmını bir araya getiren eser bin sayfanın
üstünde devasa bir hacme sahip. Türk sinemasının ürettiği film sayısının 6.000'e
yakın olduğu söylenir, ama bu bilgi bir türlü kesinliğe ulaşmamıştır. TÜRVAK'ın
yıllarca sürdürdüğü ve özel ya da devlet kütüphanelerinden tavan aralarına,
hatta kasalara dek uzanan bu zahmetli araştırması sayesinde pek çok afiş geçen
nice yılın ardından ilk kez gün ışığına çıkıyor.
Yalnızca sinema alanındaki araştırmacılar için değil, Türk sinemasının sürekli
göz önünde olan, ama hiçbir zaman hak ettiği değeri verilmeyen bir sektörüne,
yani film afişlere ilgi duyan herkes için gerçekten eşi bulunmaz bir kaynak
konumundaki kitap sinemaseverlerin görsel belleğine seslenerek onları uzun
süredir yapmadıkları ve geçmişe doğru uzanan bir yolculuğa çıkaracaktır. Osmanlı
dönemindeki sokak afişleriyle açılan eser, ekonomik sıkıntılar yüzünden
beyazperdeye aktarılamayarak sadece videokasetlerde kalan ve farklı isimlerle
yeniden vizyona sokulan filmleri de ayrı bölüm olarak işlemektedir. Kitabın
sonuna eklenen, yönetmenleri, yapım şirketlerini, oyuncuları ve filmleri içeren
oldukça ayrıntılı dizin ise büyük bir kullanım kolaylığı getirmektedir.
5555 AFİŞTE TÜRK SİNEMASI
TÜRVAK yayınları arasında çıkacak 970 sayfalık kitap, Kabalcı Yayınevi
tarafından basılıyor. Hürriyet Gazetesi'nin haberine göre, Türker İnanoğlu ve
ekibinin kütüphane, sahaf, müzayede dolaşarak bir bir topladığı Türk filmleri
afişleri, bu ayın sonunda yayınlanacak `Türk Sinemasında 5555 Afiş' adlı kitapta
buluşuyor.
Yıllar önce sinema dendiğinde akla önce sinema fenerleri gelirdi. Filmlerin
tanıtımı için yapılan dev boyutta karton karakterler, herkesin dikkatini çeker,
bugün ne oynuyormuş diye mutlaka baktırırdı. Sonraları sinema kapılarındaki
afişler yoldan geçenleri cezbeder oldu. İşte 1920'lerden günümüze kadar
insanları sinema salonlarına çeken o afişler artık ölümsüzleşiyor. Türker
İnanoğlu ve ekibinin kütüphane, sahaf, müzayede dolaşarak bir bir topladığı Türk
filmleri afişleri, bu ayın sonunda yayınlanacak `Türk Sinemasında 5555 Afiş'
adlı kitapta buluşuyor. TÜRVAK (Türker İnanoğlu Sinema Vakfı) yayınları arasında
çıkacak 970 sayfalık kitap, Kabalcı Yayınevi tarafından basılacak.
Muhsin Ertuğrul'un yönettiği `Kahveci Güzeli' filminde Münir Nureddin nasıl da
bakıyor? Ya `Süpermenler'e ne demeli! Daha sonra `Dünyayı Kurtaran Adam'ı
çevirmesine neden olan filmin afişinde Cüneyt Arkın'ın uçuşunu görüyor musunuz?
Bazıları hüzünlü, bazıları beyaz dişli kadınların güleç yüzleriyle süslü film
afişleri, aslında Türk sinema tarihinin bir özeti.
Türker İnanoğlu'nun `Milyon dolarlar harcadım' dediği afişlerin biraraya gelmesi
için 25 kişilik bir ekip çalıştı. Afişler, Milli Kütüphane ve Beyazıt
Kütüphanesi başta olmak tozlu raflardan, müzayedelerden, ailelerin anı
sandıklarından, İzzet Günay, Hamdi Alkan gibi sanatçıların koleksiyonlarından,
Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Genel Müdürlüğü ve Mimar Sinan Üniversitesi
arşivlerinden toplandı. İnanoğlu'nun sözleriyle afişlerin bazıları eski
sinemacıların çeyiz sandıklarından çıktı, bazıları sahafların kasalarından. Bazı
afişler ise müzayedelerden satın alındı.
MİMERAY MATBAASI GÖNÜLLÜ DESTEKÇİ
İnanoğlu, çalışmasında en büyük desteği, uzun yıllar film afişleri basan tek
matbaa olmayı sürdüren Mimeray Matbaası'ndan aldığını söylüyor. Şimdiye kadar
çekilmiş olan olan tüm Türk filmlerinin yaklaşık yüzde 60'ının afişlerini basan
matbaa, bu çalışma için arşivini gönüllü olarak açmış.
Matbaanın kurucusu Mithat Ağakay, bu işe dev sinema fenerleri yaparak başlar.
Çizip, boyayarak yarattığı fenerlerden bazıları bir kuşağın belleğinin
unutulmazları arasına girer. 1940'lı yıllarda Beyoğlu Lále Sineması'nın
`Denizler Aslanı' fenerindeki eli kılıçlı Errol Flynn, bir binanın en üst katına
kadar uzanan ve gözlerinde kırmızı ışıklar yanıp sönen King Kong gibi.
Sinema afişleri dönemine gelindiğinde Mithat Ağakay büyük oğlu Münir Ağakay'la
birlikte Cim-Mim matbaasını açar. 1961 yılında, askerden dönen küçük oğlu Erol
Ağakay da Eray Ofset'i kurar. 1968'de aile Mim ve Eray sözcüklerini
birleştirerek `Mimeray' ismini bulur ve matbaa o tarihten sonra faaliyetini `Mimeray
Matbaası' adıyla yürütür:
Yılda yaklaşık 250 filmin üretildiği 60'lar ve 70'lerde illüstrasyon afişler
gözden düşer. Bu yıllarda Mimeray, film yapımcılarının gözdesi haline gelir.
Birkaç sahnenin fotoğrafıyla film bilgilerini matbaaya bırakan yapımcılar,
Mimeray'ın tasarımları sayesinde kısa sürede bir film afişine sahip
olabilmektedirler çünkü. Ailenin ikinci kuşak afişçisi Erol Ağakay, Türk
filmlerinden 1448'inin grafik tasarımını yapar, 1160'ının da afiş dialarını
çeker. Özel arşivi, 2000 yılındaki `19. Uluslararası İstanbul Film Festivali'
kapsamında AKM'nin ev sahipliğinde bir sergiye dönüşür.
GUINNESS'E ADAY DEV BİR ARŞİV
İnanoğlu'nun, işte böylesine dev bir arşive sahip Mimeray'dan aldığı destekle
oluşturduğu paha biçilmez hazine, ay sonunda, 970 sayfalık bir kitap olarak
sinema meraklılarının elinde olacak. `Türk Sinemasında 5555 Afiş' kitabında,
adından anlaşılacağı gibi, 5555 tane 16 ve 35 milimetrelik film ile video
filmlerinin afişi yer alacak. Kitapta yurt içinde ayrı, yurt dışında ayrı isimle
gösterilen çift isimli filmlerin de çift afişi bulunacak.
Onca çabaya ve harcanan emeğe rağmen yine de ulaşılamayan bazı önemli film
afişleri de var. Örneğin Hürriyet Gazetesi'nin kurucusu Sedat Simavi'nin çektiği
yedi filmin afişleri, TÜRVAK'ın tüm uğraşılarına karşın bir türlü bulunamamış.
Bu yedi film, Darülbedai'nin oyunlarının filme alınmasıyla yaşayan Türk
sinemasının ilk özgün sinema senaryolu filmleri. Ama ne yazık ki afişler, ne
aile arşivlerinde ne de kütüphanelerde bulunabildi.
İnanoğlu, Kabalcı Yayınları'ndan basılacak kitap için `Dünyada bu kadar kapsamlı
bir kitap daha yok. Kitap, Guinness Rekoru'na aday olabilecek bir çalışma. Bir
daha da kimsenin böyle bir şeyle uğraşacağına inanmıyorum' diyor. İnanoğlu'nun
yeni projesi ise 250 yıllık Türk tiyatrosunun afişlerini biraraya getirmek.
Varsa yoksa sinema
Türker İnanoğlu (58) Yeşilçam'ın efsane yapımcılarından. 1959'da kurduğu Erler
Film çatısı altında yüzlerce yapıma imza attı.
Sadece yapımcılıkla uğraşmadı, birçok filmin de yönetmenliğini üstlendi. 1979'da
Ulusal Video şirketini kurdu ve bu şirket üzerinden, yurtdışı da dahil olmak
üzere 1500'ün üzerinde video kulübüne film verdi. 1985'ten sonra TRT ile
başlayarak televizyonlara diziler hazırladı. FİYAP ve SESAM'ın kurucu üyesi ve
başkanı olan İnanoğlu'nun `Sinema ve Televizyon Üzerine Denemeler' adlı bir
kitabı da yayınlandı. 1997 yılında kurduğu TÜRVAK bünyesinde sinema müzesi
oluşturarak, hayallerini gerçekleştirdi. İstanbul Kavacık'taki vakıfta yer alan
`Sinema Televizyon Müzesi' ve `Görüntülü ve Yazılı Sinema Kütüphanesi' özellikle
araştırmacılara büyük kolaylık sağladı.
