Karamanlı Huysuz İhtiyar ve Sopası

Yönetmen Ezel Akay, Metin Erksan'ı "Varlığından sözü çıkarıp atın, geriye bir melek kalır" sözleriyle tanımlıyor. Akay, usta yönetmenle gerçekleştirdiği sinema ve hayat dersleriyle dolu sohbetleri Radikal için senaryolaştırdı.



08 MAYIS 2006 PAZARTESİ / GECENİN YARISI
_____________________________________________________________________

Metin Erksan: Onun da…ytrew87qmhg* Ona film yaptıranın da…-029lmfkdoğ* … Yeşilçam’ın da…wpjsdfghjk* Türk Sinema Merkezi’ymiş, despot bunlar, bunlar….mgtgğııawmak…*
Ezel Akay: Hocam, amma ağır konuştunuz, geçirmediğiniz kimse kalmadı. Hiçbir yönetmeni beğenmiyor musunuz Türkiye ’de?
Metin Erksan: Yok, hepsi boktan işler yapıyorlar. Eski moda!.. Beğenmiyorum…
Ezel Akay: Heh he!.. Ee, hayatta bir yönetmenin başka bir yönetmene yazdığı en muazzam güzelleme yazısını benim “Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü?” için yazmıştınız. Çok utandıydım. Ama, ben yırttım gazabınızdan herhal…
Metin Erksan: Yoo! Sevmiyorum ki senin filmlerini de! O yazı Karagöz Hacivat’ı film yapman üzerineydi. Götün kalkmasın hemen…
Ezel Akay: Eee, üüü… heh!
Metin Erksan: Nasıl?
Ezel Akay: İyi…
Metin Erksan: Konyak?
Ezel Akay: Aliim biraz!..
Metin Erksan: Sööle bakiim, sen ne yapmak istiyorsun?

09 MAYIS 2007 SALI / SABAHIN KÖRÜ
_____________________________________________________________________

Ezel Akay: Hocam, aslında sayenizde “... Sööle bakiim, sen ne yapmak istiyorsun?..” gibi insana dehşet veren bir soruyla yüzleşme imkânım oldu! “... ulan ne halt etmeye - düşüniim de anlatayım ne istediğimi!.. sözünü verdim...” diye düşünüp sabahın köründe kıvranarak zıpladım yataktan. Ama iyi oldu: Şeytan azapta gerek. Şimdi bir ilham geldi, onun parlamasıyla anlatmaya çalışacağım.
Metin Erksan: Çay koyiim ben…
Ezel Akay: Tamam. Anladım ki, ben bir an için klasik görünümlü bir anlatının içine ikinci bir ruhun-bakışın-elin-anlatıcının anlatısının girdiği bir dilde film yapmak istiyorum. Seyirci bir önkoşullanma-beklenti ile seyretmeye başladığı filmde sürprizler-şaşırtıcı bilmeceler-onu şokedecek gelişmelerle karşılaşacak, aradığını bulamayacak ama bulduğundan haz duyacak.
Metin Erksan: Tutmaz onlar. Para kazanmak için uygun değil… Ben para kazanmak için yaptığım bütün filmlerde seyirci ne arıyorsa onu buldurdum…
Ezel Akay: E… Kötü ama onlar! Keloğlan ile Balkız falan… Hoş tabii, de…
Metin Erksan: Adını bile bilmiyorsun be! Balkız diil, Cankız… Bu ülkede yönetmenin kaderi, 3 ticari film, bir kafayı taktığı film çekmektir. Nasıl batırdın o filmi valla anlamadım. Seyircinin de… ğamearğnığameatie...*…
Ezel Akay: E, müşteri velinimetimizdir hocam, onlara da geçirmeyin bari!..
Metin Erksan: Seyircinin de, onlara yalakalık yapan yapımcının da, at yarıştırır gibi film yarıştıran festivallerin de… ytrew87qmhg*… Nasıl?
Ezel Akay: İyi…

09 HAZİRAN 2009 SALI / AKŞAMÜSTÜ
____________________________________________________________________

Metin Erksan: Sen bana kalırsa, tam Amerikalıların dediği “Movie Mogul”sun. Biliyor musun bunu?..
Ezel Akay: Evet, büyük, etkileyici filmler yapan yapımcılara deniyor galiba. Ama ben, ee… seviyorum yapımcılığı da tabii ama, para kısmı?..
Metin Erksan: Olur o olur!
Ezel Akay: Valla, sizin için bir film yapmayı çok arzu ederdim…
Metin Erksan: Ben burada film yapmam!
Ezel Akay: Neden, yazık değil mi “buraya”!
Metin Erksan: …
Ezel Akay: Siz yazın, ben Amerikalı ortak bulurum…
Metin Erksan: Marlon Brando’yu isterdim ama…
Ezel Akay: Hah! İki nemrut bir arada! Valla Merhum Brando mu sizi bezdirir, siz mi onu, bilemedim… Aslında, yakışırdı…
Metin Erksan: Evet. Bırak şimdi, sen ne yapacaksın, onu…
Ezel Akay: Valla bitmez bu muhabbet… Neyse, şöyle: Bir genre-tarz sineması ile yola çıkıp o genre’ın içine oyun bozucu bir cin sokuyoruz. Bu aslında hikâyeyi anlatanın da büyü-tanrının eli-ahlakçının göz kırpması gibi bir yoldan kendini hissettirdiği bir anlatım biçimi. Meddahları düşünün. Hem hikâyeyi, hem kendini seyrettirir. Size bişey anlatıldığının hep farkında olmanıza rağmen ona kapılırsınız. Bunun sinemadaki bir uygulamasının peşindeyim.
Metin Erksan: Meddahları sevmem. Hep laf, hep laf… Sözden kaçtıkça, hakiki sinemaya yaklaşırsın…
Ezel Akay: Hocam metafor o! Ben de realizmi sevmem. Yani sadece pis bir realizmin esiri olarak “sahiden olmuş” bir olayı izlemiyoruz, bu olaydan bir ders çıkarmış biri deneyimini bizimle paylaşıyor. Ama bizden de bir bilmeceye dönüştürdüğü olayı çözmemizi bekliyor, çözerken zekâmızın parlamasından haz duyuyor ve bu hazzın gazıyla ‘oyuna’ katılıyoruz. Anlatıcının ‘ibretli’ anlatısını bu yüzden bir öğretmen-öğrenci ilişkisiyle değil oyun içinde, yeniden ‘tecrübe’ haline getirilmiş bir eylem-seyirlik içinde anlıyor, yaşantılıyoruz.
Metin Erksan: İyi işte, söyleyip duruyorum. ‘Devlet Ana’yı çek sen. Tam da bu söylediğin fikriyat çerçevesiyle yap…
Ezel Akay: Söylenip duruyorsunuz siz de! Siz niye çekmediniz? Ben, bu “ulus sevginizi” anlıyorum da, kesin çekmek içinizden gelmezdi onun filmini. Vazife diye çekerdiniz belki ama, … Sizin ruhunuzla o kitabın ruhu uymaz!
Metin Erksan: Ben vazife diye film çekmem.
Ezel Akay: Kesin çekmezsiniz… E, bana kastınız ne o zaman?
Metin Erksan: Kanyak?
Ezel Akay: Yok, çaya devam hocam. Şimdi, biraz labalubaya benzemesine rağmen, ‘kuramı kılgıdan’ çıkarıyorum sizin deyiminizle. Çektiğim filme, doğuluların anlatı sanatına, peşinde olduğum hikâyelerin analizine ve bazı meslektaşlarımın (siz de dahil) ‘takıntılarına’ bakıp manalandırmaya çalışıyorum. Bu yaklaşımın iyi örnekleri arasında sizin filmlerinizin de olduğuna kalıbımı basarım.
Metin Erksan: Kendi filmlerimin de hiçbirini beğenmiyorum artık. Daha yeni iyi yönetmen oldum ben. (gülüyor) Ama… Büyük prodüksiyon lazım.
Ezel Akay: Oy, oy, oy… Şöyle kanlı canlı bir aşk filmi olsa hocam?
Metin Erksan: Ben bir kere âşık oldum. Onda da hayatımın hatasını yaptım.
Ezel Akay: Kim? Tanır mıyım?
Metin Erksan: Yok. Amerikalı. Çok güzeldi. Âşıktı bana. Gittim. Memleket, vazife, sinema… döndüm geri. Hadi devam…
Ezel Akay: Yav, şu Abdülaziz ve Eugenie hikâyesini çekecektiniz hocam.
Metin Erksan: Bilmem?. Yeniden yazmam lazım… Sen bir dedektif hikâyesi çek bari. Para kazanırsın.
Ezel Akay: Kara film-film noir. Mesela, bir anlatıcısı-dış sesi var. Bu, hep bu ülkede ne halt etmeye ‘dedektiflik bürosu’ kurduğunu kendine sorup mızıldayan birinin kafa sesi. Ama bu erkek kafa sesinin sahibi fıstık gibi bir kadın!
Metin Erksan: Heh, hee!
Ezel Akay: ‘Kahramanımız’ kişilik bölünmesi yaşayan, kendini erkek gibi gören bir kadın-dedektif. Ama bu kişilik bölünmesinden de yakınıyor: “Ahh, ulan karı bedeninde erkek, Avrupalı gibi davranmaya mecbur edilmiş Türk! Nasıl bölünmesin bu garibanın kişiliği abi!” diyor. Yani bir yandan kendisiyle bir yandan elindeki ‘vaka’ ile ilgileniyor. Kadın tarafı erkeklerle accaip sıkı ilgileniyor, erkek kısmı “Ulan, ibne miyim yoksa?” diye şüpheleniyor. Kadın bir erkekle fingirdemeye başlamışsa, “Amman abi, bırak tadını çıkarsın gariban kız, ben sıvışayım...” diye ‘aradan çekiliyor’! Bu dedektif mesela pek umursamazken çok politik-siyasi bir entrikayı çözmekle karşı karşıya kalıyor. Böyle vakalardan hoşlanmıyor, yani aslında ahlaki bir hedefi yok. Ama ahlâksız değil. Yani genre’ın yine dışına çıkarak birden toplumsal-siyasal bir meselenin içine ‘düşürüyoruz’ seyirciyi... Bir derin devlet meselesi olabilir mesela. Şizofren kahramanımız hayal mi-gerçek mi anlayamadığımız durumlarla da karşılaşıyor tabii. Görsel dünyanın da seyirci için sürprizlerle dolu olduğunu anlıyoruz.
Yani, aslında ‘basit form ve içerik’ ama sıkı ‘zenaat’ gerektiren bir alan olarak da tanımlanabilecek ‘genre’ giderek sofistike-karmaşık bir hal alıyor... Çeşitli seyirleri ve alt metinleri olan bir hal yani.
Metin Erksan: Sakın başkasına anlatma bunu bak. Anlamazlar, içinden bir katını araklar, rezil ederler.
Bak şimdi. Bir savaş filmi, mesela bir futbol maçında anlatılabilir. Sevmem futbolu da ama kahramanın kahraman olduğu, kahraman prototipine uygun, sonuna kadar kendini feda eden, kendi varlığını-bedenini cemaat uğruna umursamayan bir kahraman.
Ezel Akay: Beklenilen mesih! Ama birden oyunu, halkın kahramanı olmayı bırakıverir! Haha, böyle! Geri de dönmez-döndürülemez! Her şeyin ama her şeyin rezil olduğu, beklenmedik toplumsal bir ‘yıkılışla’ finalize olan bir ‘topluma lanet okuma filmi’! Nasıl?
Metin Erksan: İyi!
Ezel Akay: Kanyak?
Metin Erksan: Benim hayatımdan film olmaz yalnız!
Ezel Akay: Hani Kemal Tahir ‘Devlet Ana’ falan diyorsunuz ya, dün gidip, kızacaksınız ama, Kemal Tahir’in Mayk Hammer kitaplarını aldım. ‘Ecel Saati’ni okumaya başladım, dibim düştü... Mesela ben bundan bir film yapacak olsam fona karanlık, garip bir ‘modern İstanbul’ yerleştirir ve buraya inadına, kara bir şaka gibi ‘New York’ derdim. Karakter isimlerini, her şeyi olduğu gibi bırakır, asla parodiye düşmeden, “Bize birşey denmek isteniyor ama ne?” sorusunu sorduracak şekilde ‘kurgusallaştırırdım’ hikâyeyi iyice... Nasıl?
Metin Erksan: Müthiş! Git, vallaha şekerim yükseldi, atacağım şu şişeyi kafana…
Ezel Akay: Aman! Tamam.
Metin Erksan: Salı akşam gel!
Ezel Akay: Salı akşam gelemedim. Bir türlü gelemedim. Sonra bir de hastaneye yatmış. Duyunca gideyim dedim. Çok zaman girdi araya, kesin küsmüştür dedim. Arkamdan bir ağız dolusu “Şekerim yükseldi” küfrü etmiş midir dedim. Mecali yoktu belki. Ah, huysuz ihtiyar, Ah coşucu, heyecanlandırıcı, çarpıcı, övdürücü, kışkırtıcı, korkutucu, beğendirici, düşündürücü, tarih bilimci, sanat tarihi bilimci, tiyatro bilimci, edebiyat bilimci, masal bilimci, halkbilimci, söylence/efsane bilimci, kültür bilimci, öğretici, bilgilendirici, çılgınca güldürücü , sevinçten/kederden ağlatıcı, eğlendirici, estetikçi, etikçi, 117 (yüz on yedi) yıllık Türk Sineması’nın (1895/2012) en istisnai sinema adamı, Metin Ağabey. İşte utanmadan arkanızdan konuşuyor ve diyorum ki: Varlığınızdan ‘söz’ü çıkarıp atın, geriye bir melek kalır! Bütün iyi filmlerinizi o melek yaptı!
Umuyorum ki şimdi, başka meleklerle atışıyorsunuz, onlar sizi dinlemekten başka günahkârlara yardımı ihmal ediyorlar, hatta içlerinden bazıları yeryüzüne inip ilhamınızın etkisinde film çekmeye çalışıyorlar.
Nasıl?..
Hain evladınız
Ezop

* Metin Erksan’ın sinema dünyasına dair ‘özgün’ ama burada yayımlanamayacak tespitleri.

Ezel AKAY
radikal.com.tr
08/08/2012