Nedir Belgesel ?
Enis Rıza SAKIZLI - Etik kaygılan olan sanatsal bir faaliyet... Araştırmaya
dayanıyor, sürekliliğe, bağımsızlığa dayanıyor. Bir filmin belgesel olması için
iki değeri taşıması önemli. Topluma referans sağlayıcı etik kaygıyı ve sinemasal
bir yaklaşım taşıması. Belgesel analitik düşünme biçimidir yani.
Belgesel filminin misyonu nedir?
Enis Rıza SAKIZLI - Belgesel sinema düşünme ve tasarlama eksikliğini yok eden
bir sanat alanıdır. Hem toplumun yüzleşmesini, hafızasını yeniden su yüzüne
çıkarıp, hafızasını yoğurmasını ve bu eksende bir gelecek hayali kurmasını
sağlar, hem de sinemanın zihinsel zeminini oluşturacak yapıyı hazırlar.
Belgeselcinin donanımı nasıl olmalıdır?
Enis Rıza SAKIZLI - Bir belgeselcinin bir tarih formasyonunun olması gerekir.
Bir kere bilim disiplinleriyle ilgili formasyonu olmalıdır. İkincisi bir
belgeselcinin sinema disiplinlerine hakim olması gerekir. Üçüncüsü ve en
önemlisi insani değerlere sahip olmasıdır. Belgesel insani ilişkiler kurma
biçimidir. İnsani ilişkiler kurma yeteneğine sahip değilseniz belgesel
çekemezsiniz.
Belgeselde ekip ne kadar önemlidir?
Enis Rıza SAKIZLI - Belgesel ekibi farklı bir ekiptir. Belgesel kameramanı da
diğer kameramanlardan farklıdır. Yönetmen, yönetmen yardımcısı da öyledir, Diğer
alanlar için de aynı şey söylense de belgesel sinema gerçek anlamda bir ekip
isidir. Ortak akıl vardır. Ortak yaratıcılıktır önemli olan, yönetmen sadece o
ortamda yöneticidir. Belgeselde yönetmen sadece liderdir.
Belgeselcileri nasıl tasnif edersiniz?
Enis Rıza SAKIZLI - Dünyada iki tür belgeselci var. ilki uzman belgeselci,
örneğin siyasi ya da etnografik. Joris ivens "siyasi hareketleri filme alırken,
Jean Rouch daha etnografik belgeseller yapmıştır. Tabi bir de tam olarak
belgesel diyemeyeceğimiz kus, böcek vs. zoolojik belgeseller hazırlayanlar var.
Kuş, böcek belgesellerini diğerlerinden ayıran nokta topluma referans sağlayıp
sağlayamamasında yatar. Bir de her konuda belgesel hazırlayan belgeselciler var.
Siz kendinizi hangisinde görüyorsunuz?
Enis Rıza SAKIZLI - Ben ikincisindeyim tabi İktisat tarihinden tutun
balıkçıların hayatına, mübadele konusundan tutun kültür hazinelerimize kadar her
konuda belgesel yaptığını için ikincisindeyim.
Belgesel sinemacılar birliği ne yapar?
Enis Rıza SAKIZLI - Dergi felsefesinin diğer yanı da üretime dönük dinamiklerin
oluşturulmasıydı. Bu da Belgesel Sinemacılar Demeğinin aktif çalışmalarıyla
olacak, Artık alt yapıyı oluşturma aşamasındayız. şu an bir kameramız var yakın
zaman da kurgu stüdyomuz olacak. Belgesel yapmak isteyen arkadaşlarımızı
destekleyecek bir alt yapımız olmuş olacak.
Festivallerinizden bahseder misiniz biraz?
Enis Rıza SAKIZLI - Türkiye'nin her yeride, Edirne'den Hatay'a kadar belgeseller
göstermeye başladık. Bunda da amaç insanımızda belgesel talebi yaratmak. Bu
süreçte gösterim yaptığımız yerlerde gösterimlerimiz gelenekselleşmeye başladı.
Örneğin Foça, Bartın , Hatay, Antalya, Edirne festivallerimiz gibi.
Hayaliniz nedir?
Enis Rıza SAKIZLI - Hayalimizde belgesel kanalı kurmak var. Hiçbir ticari
kaygısı olmayan bir TV kanalı kurma hedefindeyiz ve çok yaklaştık. Çıkardığımız
dergi de gelecek hayallerimizin çıkış noktası noktası.
Belgesel için maddiyat ne kadar kısıtlayıcı?
Enis Rıza SAKIZLI - Bizim sorunumuz büyük maddi kaynaklar olsun da biz film
çekelim değil. Belgeselcinin amacı zihinde biler. ufak bir kamera ile de yaya
olarak insanlarla ilişki kurarak belgesel çekebilirsiniz...
Bireysel desteklerle ayaktayız. 1001 Belgesel Film Festivalini düzenliyoruz,
insanlar diyor ki Öyle bir belgesel 500.000 dolara gerçekleşir, halbuki biz
bunu 40-50 milyara gerçekleştiriyoruz.
Türkiye'de belgeselcinin medya ile arası ne durumda?
Enis Rıza SAKIZLI - Maddi problemler yaşanıyor. Türkiye'de kanallar
belgeselcileri desteklemiyor. Bizim amacımız bir talep yaratmaktır. Zira
globalizm tehlikeli bir şekilde isliyor. Örneğin farklı ülkelerden kanallar
geliyor ve senin ülkende televizyonunu kuruyor. Dijital olarak merkezden ülkene
filmleri yolluyor. Sen de herhangi bir çaba sarf etmeden, yaptığın bir anlaşma
karşılığında bunları izliyorsun, Bunlarla ancak toplumun bîlîncini ön plana
çıkararak başa çıkılır.Böylece ne oluyor, sizin belgesel üretiminiz desteksiz
kalabiliyor. TV'ler sizin talep ettiğiniz meblağları vermiyor çünkü daha ucuza
teknik içeriği daha zengin olan dış yapım belgeselleri tercih ediyor. Yani
medyamızın da bu konuda duyarlı olması şart.
En çok beğendiğiniz belgesel çalışmanız hangisi?
Enis Rıza SAKIZLI - Tabii böyle bir soruya cevap vermek biraz zor, zira 40'dan
fazla evlat söz konusu, Ama biraz duygusal olmaya çalışarak, ilk dönem uzun
metraj çalışmalarımdan biri olan 1969 yapımı "Merhaba Dağ Çiçeği" nin bende çok
anlamlı bir yeri olduğunu söyleye-bilirim, Ayrıca 1993'te çektiğim Türk İktisat
Tarihi Seyir Defteri" de yaklaşık 2,5 yıllık bir araştırma dönemine mal olan ve
oldukça keyif verici bir belgesel çalışmamdır. Son dönem çalışmalarımdan olan
"Ayrılığın Yurdu Hüzün" de benim için gerçekten çok farklı bir yere sahiptir. Bu
doğrudan bir insan duygusunun tasvirinin öyküsüdür.
Üniversitelerdeki sinema eğitimini yeterli buluyor muşunuz.?
Enis Rıza SAKIZLI - Marmara ve Galatasaray Üniversiteleri’nde derslere giren
biri olarak söylemek gerekirse belgesel eğitiminin yeterince verildiğine
inanmıyorum. Her şeyden önce alt yapısı olmayan bir mekandan nasıl bir verim
beklersiniz.
