F Stop

Objektiflerde içeri giren ışık miktarını ayarlamak için diyafram kullanılmaktadır. İnsan gözünde olduğu gibi diyafram kısılarak içeri giren ışık miktarı azaltılabilir veya diyafram açılarak içeri giren ışık miktarı artırılabilir.

İçeri giren ışığın miktarı kamera veya fotograf makinesinin görüntüyü oluşturmak için kullandığı film veya sensorun (ccd veya cmos) ışığa duyarlılığı ile doğru orantılıdır. İnsan gözünün gördüğü ışık şiddetini, kontrastlığı yakalamak için doğru diyaframı hesaplayarak filmi veya sensoru doğru pozlamak gerekir. Bunun için konudan yansıyan ve ışık kaynağından direk gelen ışık şiddetini ölçmek lazımdır. Kamera ve fotograf makinelerinde otomatik olarak ışık ölçümü yapan bir çeşit pozometre bulunur veya ışığı harici bir pozometre ile ölçerek o anki F Stop değerini bulabiliriz.

Objektiften içeri giren ışık miktarı matematiksel yöntemle hesaplanarak, üretici firma tarafından objektifin diyafram halkası üzerine F stop değerleri işaretlenir. Bu işaret noktalarının her birine F Stop veya F Stop noktaları denir.



Objektif üzerinde F Stop noktalarının bulunduğu mekanizmaya diyafram halkası denilir. Diyafram ölçü birimi bileziği durdurulmalı veya durdurmasız dönebilir şekilde imal edilmiştir. Işık değeri ölçüldükten sonra, objektif üzerindeki ölçü saptama çizgisine (INDEX MARK) bulunan diyafram değeri getirilerek, istenilen açıklık ayarlanmış olur.

Durdurmalı diyafram halkasında F Stop değerlerine gelindiğinde bir bilye bilezik üzerindeki deliğine oturarak diyafram değerini sabitler. Durdurmasız diyafram halkasında ise bilye yoktur. Işık ölçümünden sonra diyafram otomatik olarak veya el ile manuel olarak istenilen yere getirilir.

Gelişmiş hassas ölçüm yapılan durumlarda her F stop arasında da diyafram bağlanabilir. Her F Stop durak noktası arasında 8 aralık olduğu varsayılır. Bu noktalara KIL denilir. 8 - 5.6 / 8 = 0.3 olarak hesaplarsak her KIL 0.3 f stop değerindedir. Örneğin hassas bir ölçüm ile 5.6 diyaframı 2 KIL geçe diyafram bağlanabilir. Elektronik göstergelerde ise bu değer f/6.2 olarak görülebilir.

Objektiflerde f/stop sayıları merceğin odak uzunluğunun diyaframın çapına bölünmesi esasına göre geometrik (matematiksel) olarak bulunur.
F stoplar objektife gelen ışık şiddetini, T Stoplar ise, mercekten çıkan görüntüyü oluşturan ışık şiddetini anlatır.

Örneğin f/5.6 diyafram değeri f/8 değerinden iki kat daha fazla ışık miktarı geçirirken f/4 değerinin ise yarısı kadar ışık geçirir.



F Stop değerleri objektifin özelliğine göre değişkenlik gösterebilir. Örneğin tele objektiflerde en açık diyafram f/4 den başlayabilir. Geniş açılı ışığa duyarlı lenslerle imal edilen bir objektifte ise f/1/4 değerinden başlayabilir. f/4 den başlayan diyafram değeri objektifin en fazla 4 diyafram açılabileceğini anlatır. f/1.4 den başlayan diyafram değerine sahip objektif daha düşük ışık şiddetlerinde pozlama yapabilir. Objektifin en düşük diyafram değeri aslında diyaframın en açık olduğu değer olarak düşünülse de aslında diyaframın devre dışı olduğu değer anlamını taşır.

Bu konuda matematiksel hesap yapılabilmesi için aşağıdaki standartlar kullanılmaktadır.

Standard full-stop f-number scale
Including Aperture Value		Typical one-half-stop f-number scale	Typical one-third-stop f-number scale	Typical one-quarter-stop f-number scale
AV	f/#
-2	0.5	1.0	1	1.8
-1	0.7	1.2	1.1	2
0	1.0	1.4	1.2	2.2
1	1.4	1.7	1.4	2.4
2	2	2	1.6	2.6
3	2.8	2.4	1.8	2.8
4	4	2.8	2	3.2
5	5.6	3.3	2.2	3.4
6	8	4	2.5	3.7
7	11	4.8	2.8	4
8	16	5.6	3.2	4.4
9	22	6.7	3.5	4.8
10	32	8	4	5.2
11	45	9.5	4.5	5.6
12	64	11	5.0	6.2
13	90	13	5.6	6.7
14	128	16	6.3	7.3
		19	7.1	8
		22	8	8.7
			9	9.5
			10	10
			11	11
			13	12
			14	14
			16	15
			18	16
			20	17
			22	19
				21
				22

Modern objektiflerde F Stop değerleri kullanım kolaylığı için standart geometrik sıra numaraları ile bir dizin oluştururlar.
f/1, f/1.4, f/2, f/2,8, f/5,6, f/8, f/11, f/16, f/22, f/32, f/45, f/64, f/90, f/128 gibi.
Bu geleneksel numaraları hatırlamak, yazmak ve konuşmak daha kolaydır.

Birbirini takip eden F Stop değerleri matematiksel yolla formülle elde edilebilir.



Özellikle renkli çalışmalar için, klasik objektiflerden daha fazla sayıda optik elaman gerektiren zum objektifler için daha önemlidir.

Zum tipi objektiflerde büyük sayıda yansıtıcı optik yüzey bulunması ve ışık emilmesi yüzünden önemli ölçüde ışık kaybı olur.

Bu nedenle, matematiksel yolla saptanan f/stop yerine elektronik yolla bulunan T / stop kullanılması tercih edilir.