Çekim Formatını Belirleme

Çekim formatı iki şekilde belirlenebilir. Birincisi konu ve konunun anlatım tarzı ile ilgilidir. Çekim formatını ise yapımcı, yönetmen veya senarist belirler. Diğeri ise teknik formattır. Bunu da yapımcı, yönetmen ve görüntü yönetmeni belirler.

Senarist veya yönetmen bir konu tespit eder. Yapımcıya bir senaryo gelir. Bir romanın, hikayenin senaryolaştırılmasına karar verilir. Her ne şekilde olursa olsun artık çekimine karar verilen bir hikayemiz vardır. Bu aşamadan sonra hikayenin seyirciye nasıl ulaştırılmasına karar verilmelidir.

Bu hikaye uzun uzun anlatılacak bir konu değilse kısa film olabilir. İçinde belgelere dayanan gerçek hikayeler varsa belgesel olabilir. Yaşanmayan ve tanıkları olmayan gerçek belgelere dayanan bir hikayenin oyuncular kullanılarak anlatılması ile belgesel sinema olabilir. Uzun metraj film olabilir. Dizi film veya televizyon filmi olabilir.

Kısa film olacaksa ne tür bir kısa film olacak, deneysel mi? kurgusal mı? buna karar verilerek format belirlenir. Belgesel olacaksa ne tür bir belgesel olacak. Haber belgeseli mi? Propaganda belgeseli mi? Eğer sinema filmine karar verilmişse bu sinemanın hangi türüne girecek? Belgesel Sinema mı olacak? Yoksa dizi film olarak mı çekilebilir?

Bütün bunlar hikayenin konusuna ve uzunluğuna, anlatım tarzına bağlı olarak değişebilir. Sonuçta işe başlamadan önce filmin formatına karar verilerek bu tarzın özelliklerine göre doğru çekim yapmak gerekir. Bir kez daha senaryoyu, dolayısıyla filmi bu tarza uygun değerlendirmek yerinde olur.



Teknik olarak da formatı belirlemek gerekir. Bu elimizdeki senaryo anlatım formatı da belirlendikten sonra nasıl çekilmeli?

Eğer senaryo arşiv değeri taşıyorsa, ticari kaygı güdülüyorsa, renklerin ve doğallığın görüntüyle doğru anlatılması gerekiyorsa ve büyük perdede seyirciye gösterim yapılacaksa, festivaller hedefleniliyorsa film malzemesi kullanılmalıdır.

Sadece DVD, VCD satışı yapılacaksa, ticari kaygı güdülüyorsa, festivaller hedefleniliyorsa, televizyonlarda gösterilecekse ve arşiv değeri taşıyorsa profesyonel bir elektronik kamera ile çekilebilir.

Sadece DVD, VCD basılarak festivaller ve dağıtım, gösterim düşünülüyorsa, ticari kaygı güdülmüyorsa, arşiv değeri yoksa elektronik bir amatör kamera düşünülebilir.



Pekiyi çekim ve gösterim formatı ne olmalı? 16:9 geniş ekran mı? 4:3 klasik televizyon ekranı mı? veya başka bir format mı? Çerçevenin büyüklüğüne karar vermek gerekli. Bu hem gösterim yeri için, hem de kompozisyon ve anlatım için önemli.

Eğer sinemada gösterilecekse, DVD veya VCD yapılacaksa, gelecek düşünülüyorsa yani arşiv, geniş ekran olmalı. Televizyon düşünülüyorsa geniş ekran olmalı. Şu an ülkemizde televizyon yayınları 4:3 ise de cesaretli bir karar alınarak 16:9 geniş ekrana dönme kararı alınmasına az kaldığını düşünüyorum. İleride yayın yapılırken arşiv görüntüsü olarak 16:9 görüntü bulabilmeleri için şimdiden geniş ekran çekmekte yarar var.

Ama genelde bir film yayınlanacağı yere göre formatı belirlenir. Yani televizyonda yayınlanacaksa ve o kuruluşun formatı 4:3 ise yapımcı da bunu baz alır. Eğer sinemada yayınlanacaksa 16:9 geniş ekran baz alınır.



Bütün bunları belirledikten sonra örnek formatımızı yazalım.

Yapım Tarihi : 2007
Süresi : 00:52:00
Formatı : Belgesel, 35mm Film, Renkli, Türkçe, Stereo

Yapım Tarihi : 2007
Süresi : 00:12:00
Formatı : Deneysel, Dijital Betacam, 16:9, Renkli, Türkçe, Stereo

Yapım Tarihi : 2007
Süresi : 00:26:00
Formatı : Belgesel, High Definatinon, HDV, 16:9, Renkli, Türkçe, Stereo

Yapım Tarihi : 2007
Süresi : 00:15:00
Formatı : Kurgusal, DV, 4:3, Renkli, Türkçe, Stereo

Yapım Tarihi : 2007
Süresi : 00:02:00
Formatı : Animasyon, DV, 4:3, Siyah/Beyaz, Sessiz, Türkçe altyazı



Format Yazarken;

Belgesel Formatı
Belgesel filmler için genel bir terim olarak belgesel yazılmaktadır. Bunun nedeni festivallerin belgesel bölümlerinde ayrım yapılmamasıdır. Tek ayrım profesyonel ve amatör kategori olarak yapılmaktadır. O zaman mantıken belgesel formatına bunu da ilave etmek gerekir. Amatör belgesel, profesyonel belgesel. Biraz garip ama...

Oysa kısa film, bazı festivallerde kurmaca, deneysel, animasyon gibi ayrılmaktadır. Belgesel seyredildiğinde bunun hangi sınıfa girdiği izleyene göre tartışma yaratabilir. Bu nedenle yönetmen belgeselin çeşidini belirtse karışıklık olmaz. Propaganda belgeseli, tarih belgeseli, biyografi belgeseli gibi format yazılabilir.

Süre
Süre yazılırken 100'22'' gibi tırnak işaret kullanmak eski bir formattır. 00:00:00 şeklinde time code formatı kullanmak daha doğrudur. 01:40:22 olarak yazmak daha anlaşılır olabilir, karışıklıklara neden olmaz.

Çekim Formatı
Çekim formatı format olarak yazılır, gösterim formatı ayrı belirlenir. Örneğin çekim formatı Dijital Betacam olarak yazılır. Ama festival gösterim için katılımcıdan DVD isteyebilir, betacam gösterim ve dijital gösterim yapılmayabilir. Ama filmin orijinal çekim formatı yazılmalıdır.

MiniDv yazmak yanlış değildir. Çünkü mini dv bir kaset formatıdır, aynı dijital betacam gibi. Dv yazmak da doğrudur. Bu da kamera kayıt formatıdır. HDD yazmak da hard diske kayıt yapan kameralar için doğrudur.

Ses
Format yazılırken genelde ses unutulmaktadır. Sesi de yazmak yerinde olur. Stereo, mono, dolby stereo, sessiz, sözsüz gibi.



Kaynak
Hayri Çölaşan